Μου εστάλη link από την ηλεκτρονική έκδοση της Καθημερινής. Το ανέγνωσα μετά προσοχής, το άφησα να μεταβολιστεί μερικές μέρες και το ξαναδιάβασα. Τα συναισθήματα στεναχώριας, με ολίγον από αγανάκτηση δεν έλεγαν να υποχωρήσουν. Η είδηση αφορούσε την κατασκευή ελληνικού αυτοκινήτου που έλαβε πιστοποίηση από το ελληνικό κράτος. Το σύνολο των δηλώσεων των επισήμων, υπευθύνων και γενικώς κρατικών λειτουργών, ήταν εκείνα που προκάλεσαν τα παραπάνω συναισθήματα. Το σημειώνω, διότι εκείνοι που έκαμαν την προσπάθεια της κατασκευής αγωνίζονται μια ντουζίνα χρόνια, να ξεπεράσουν τα κάθε είδους εμπόδια που θέτει η πολιτεία.

Η οποία πολιτεία ήρθε στο προσκήνιο κομπάζοντας με τους λαλίστατους εκπροσώπους της. Ειδικά ο εις εξ αυτών είναι πιστοποιημένος καθώς δηλώνει και ποζάρει επί  παντός επιστητού με τα γνωστά ευχολόγια. Για το αμαρτωλό κρατικό παρελθόν στο κεφάλαιο μονάδα κατασκευής οχημάτων στην Ελλάδα, δεν λέμε τίποτα. Απαιτούνται τόνοι γιγαμπάιτ. Σε ότι αφορά  την ουσία, δηλαδή την προσπάθεια των δημιουργών, ιδού ένα κείμενο που τους αφορά γραμμένο πριν από 124 μήνες. Ήταν Μάρτιος του 2012, όταν  συναντηθήκαμε, μιλήσαμε, είδα και οδήγησα την κατασκευή τους, με τίτλο: Η ασυνήθιστη περίπτωση του Παύλου Κεραμπού

Ο μοναχογιός του Φώτη και της Αναστασίας Φωτιάδη, Περικλής, ήρθε στη ζωή στις 19 Απριλίου του 1947. Η οικογένεια διαβιούσε στη συνοικία Harbiye της Πόλης, στην οδό Cumhuryiet (Ελευθερίας), σε πολυκατοικία με το όνομα Celik (ατσάλι). Σε τρία διαμερίσματα της, κατοικούσαν αντίστοιχες Ελληνικές Ορθόδοξες οικογένειες. Τού Φώτη, του Νίκου Φωτιάδη αδελφού του Φώτη συζύγου της Θεοδοσίας που βάφτισε τον Περικλή και εκείνη του Κωνσταντίνου Ωραιόπουλου αδελφού της Αναστασίας.

Στο ισόγειο της πολυκατοικίας βρισκόταν ένα τμήμα της οικογενειακής επιχείρησης που δημιούργησε και διαχειριζόταν ο Φώτης, η διάθεση συστημάτων κλιματισμού και ψυγείων της Amcor. Τα υπόλοιπα αντικείμενα της επιχειρηματικής του δραστηριότητας ήταν η εμπορία παστών ψαριών που είχε έδρα στο Ortaköy, η αντιπροσωπεία των ιταλικών φορτηγών Lancia, η εμπορία σχοινιών καθώς και των ελαστικών αυτοκινήτων Samsun.

Αρκετά τυχεροί όλοι τους, έχοντας γλυτώσει το βίαιο ξερίζωμα των Ελλήνων της Ιωνίας, αλλά και την περιπέτεια της Κατοχής και το ζόφο του Εμφυλίου που βάραιναν τους κατοίκους της Ελλάδας, συνέχιζαν να ζουν και να δημιουργούν απρόσκοπτα. Η τύχη τους συνεχίστηκε και την 7η Σεπτεμβρίου του 1955 όταν ξέσπασε το πογκρόμ κατά των Ελλήνων, άλλο ένα μακελειό από το οποίο βγήκαν ανέγγιχτοι.

Τα πρώτα βήματα στον κόσμο του αλλοδαπού motorsport τα έκανα διαβάζοντας ή έστω ξεφυλλίζοντας ξενόγλωσσες εκδόσεις πετρελαϊκών εταιρειών. Εύπεπτα βιβλία, ότι έπρεπε τότε, στα μέσα της δεκαετίας του ’60 για τον προθάλαμο του σπορ.

Αργότερα κατέφθασε σπίτι και μια δίτομη μνημειώδης έκδοση. The Grand Prix Car, του Laurence Henry Pomeroy. Ο συγγράψας δεν ήταν συγγραφέας. Μηχανολόγος ήταν που εκπαιδεύτηκε ως μηχανικός ατμομηχανών, αλλά ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για την εισαγωγή ελαφρών κραμάτων στους κινητήρες αυτοκινήτων. Το 1914 ήταν τεχνικός διευθυντής στην Vauxhall, αργότερα βρέθηκε στην Αμερική εργαζόμενος για για την Aluminium Company of America, ακολούθως ανέλαβε διευθυντική θέση στην Daimler και το 1938, εντάχθηκε στην εταιρεία De Havilland Aircraft ως γενικός διευθυντής του τμήματος κινητήρων.

Σύντομη αφήγηση μιας ιστορίας εκτροχιασμού με πρωταγωνιστές τρία Kάπα:  Κουρσάκι, Καύσιμο, Κορόιδο.

Ο 79ος ποδοσφαιρικός τελικός κυπέλλου Ελλάδας διεξήχθη σήμερα ανήμερα Κωνσταντίνου & Ελένης, στο Ολυμπιακό στάδιο της Αθήνας. Ο Π.Α.Ο και ο Π.Α.Ο.Κ. διεκδίκησαν το τρόπαιο μπροστά στους οπαδούς τους που τους χώριζαν άδειες κερκίδες. Πριν ξεκινήσει η αναμέτρηση ξεκίνησαν τα επεισόδια σε μια ηλεκτρισμένη και διχαστική ατμόσφαιρα.

Το τριφύλλι μετά από οκτώ άγονα χρόνια κατάφερε να σηκώσει το 19ο κύπελλο της ποδοσφαιρικής του ιστορίας. Ο δικέφαλος του Βορρά, θα επιστρέψει στη Θεσσαλονίκη με άδεια χέρια και την πίκρα της ήττας.

Προπονητής του Π.Α.Ο. ήταν ο Σέρβος Ivan Jovanovic που θα προσθέσει στην τροπαιοθήκη του, δίπλα στα τέσσερα Κυπριακά πρωταθλήματα, ένα κύπελλο Κύπρου και τέσσερα super cup, όλα με το A.Π.Ο.Ε.Λ., ένα κύπελλο Ελλάδας,

Προπονητής του Π.Α.Ο.Κ. ήταν ο Ρουμάνος Răzvan Lucescu που κοντά στα δυο κύπελλα Ρουμανίας, ένα ελληνικό πρωτάθλημα, δυο κύπελλα Ελλάδας όλα με τον Π.Α.Ο.Κ., ένα Ασιατικό C.L. ένα πρωτάθλημα Σαουδικής Αραβίας και ένα κύπελλο στην ίδια χώρα, δεν μπόρεσε να αποσπάσει ένα ακόμα κύπελλο Ελλάδας.

Αρχηγός του Παναθηναϊκού ήταν ο Ισπανός Fran Velez. Αρχηγός του Π.Α.Ο.Κ. ήταν ο Πορτογάλος Andre Vierinia. Σκόρερ του μοναδικού τέρματος ο Καταλανός Aitor Cantalapiedra.

Από τους 22 παίκτες που παρέταξαν οι δυο αλλοδαποί προπονητές στο χορτάρι του Ο.Α.Κ.Α., Έλληνες ήταν τέσσερις. Ένα ποσοστό της τάξης του 18%, που ασφαλώς δεν ισχύει για το πλήθος στις κερκίδες, καθότι ήταν αμιγώς γηγενές. Μολοντούτο όταν ανακρούστηκε ο Ελληνικός Εθνικός Ύμνος, αρκετοί θεατές συνέχισαν το εθνικό τους σπορ, να βομβαρδίζουν το ταρτάν με φωτοβολίδες και καπνογόνα.

Δεν μπορώ να θυμηθώ πότε ήταν η προτελευταία φορά, πιθανότατα έχουν παρέλθει δεκαετίες, αλλά η τελευταία ήταν σήμερα Πέμπτη 19 Μαΐου.  Επίσης δεν ξέρω ποια περιγραφή θα ήταν πιο αντικειμενική. Συνοικιακή πιτσαρία ή Πιτσαρία βορείων προαστίων;

Διότι εκεί μαζεύτηκε η πενταμελής (συν ένα εκφραστικό αγοράκι), αντροπαρέα για να χαζέψει τον ημιτελικό της Eurolegue. Τίγκα το κατάστημα με τα δεκάδες ζευγάρια μάτια να είναι καρφωμένα στις τρείς διαφορετικές τηλεοπτικές οθόνες.

Μετρημένες στις αρχές οι εκδηλώσεις των θαμώνων, όσο όμως περνούσε η ώρα, όσο το παιχνίδι έσφιγγε και η πορτοκαλιά ανέβαζε την μάζα της σε κάθε ζωντανό δεύτερο που κυλούσε πάνω στο παρκέ, τόσο οι αντιδράσεις γίνονταν πιο ηχηρές και ζόρικες.

Το τραπέζι μας σαφώς διεκδίκησε μια θέση στο βάθρο του πιο ήσυχου – κόσμιου, γεγονός απότοκο ίσως και της ηλικίας μας. Το παιχνίδι εξελίχτηκε ως περίπου αναμενόταν.

Ντερμπαδούρα του κερατά, σκληρό, δυνατό, και όσο ας μας στεναχώρησε, λόγω αποτελέσματος, ένεκα ότι η γαλανόλευκη υπέκυψε στην ημισέληνο, δίκαιο. Αυτό το τελευταίο ισχύει ακόμα και αν στις συνθέσεις των δυο ομάδων υπάρχουν λίγοι γηγενείς. Το εθνικό πρόσημο είναι πάντα δεδομένο. Δεν έπαιζε η Ανδόρα με το Λουξεμβούργο. Σε κάθε περίπτωση, όμως, οφείλουμε να αποδεχτούμε ότι επικράτησε ο καλύτερος, ο πληρέστερος, ο ισχυρότερος και ίσως ο τυχερότερος.

Και αυτό το παλικαράκι, ο Vasilije Micić, 22 χρονών παιδί της μεγάλης των πλάβι σχολής, μας το έκλεισε και το ερυθρόλευκο και το γαλανόλευκο σπιτάκι μας. Τόβανε ο μπαγάσας κι ας τον κακολογούσε σχεδόν όλο το γήπεδο μέσα στην πατρίδα του. Έτσι πάνε αυτά. Θα περάσει κι αυτός τον Ατλαντικό, για να πάρει τις ευκαιρίες του στην μεγάλη των οπορτιούνιτις, πατρίδα.

Η υποχώρηση της Πανδημίας προοικονομεί ένα περισσότερο ανέμελο θέρος από το περσινό. Ταυτόχρονα όμως, το άδηλο τέλος του πολέμου που διεξάγεται στο ευρωπαϊκό έδαφος και η ασταθής οικονομία αλλοιώνουν την αισιοδοξία για το άμεσο μέλλον.

Όπως και να έχει ο τόπος ετοιμάζεται για μια τουριστική σεζόν που εν πρώτοις εμφανίζεται ότι θα καταρρίψει την επισκεψιμότητα όλων των προηγούμενων. Τα όσα Μέσα με ελαφρολαϊκή διάθεση ξεχειλίζουν από υπερθετικές απόψεις πανηγυρίζοντας για τα επερχόμενα οικονομικά οφέλη.

Στα ίδια και σε άλλα παρεμφερή Μέσα παρατηρείται και ένα είδος διπολικής προσέγγισης όπου αφενός προβάλλεται κάθε τι που προσδίδει ένα λαμπερό αμπαλάζ και αφετέρου καταγγέλλονται οι συνθήκες που το δημιουργούν.

Αν έπρεπε να περιγράψω την συνθήκη που διέπει τον ελληνικό Τουρισμό, τώρα που διανύουμε την τρίτη δεκαετία του 21ου αιώνα, θα την παρομοίαζα με μια πλημμυρίδα που αφήνει ολοένα και λιγότερη Ελλάδα που προσθέτει ολοένα και περισσότερο τουρισμό.

Τα μέσα ενημέρωσης έδωσαν την δέουσα προσοχή στο 14ο συνέδριο της Νέας Δημοκρατίας. Ιδρυθείσα στις 4 Οκτωβρίου του 1974, ήταν το όχημα του Κωνσταντίνου Καραμανλή με το οποίο κατήλθε στον Ελληνικό πολιτικό στίβο μετά τα έντεκα χρόνια αυτοεξορίας του στο Παρίσι. Ως ηγέτης της Ν.Δ. κέρδισε δυο εκλογικές αναμετρήσεις πρωταγωνιστώντας στο προσκήνιο της πολιτικής σκηνής τα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης.

Απρίλιο του 1977 πραγματοποιήθηκε το προσυνέδριο του κόμματος στη Χαλκιδική όπου συζητήθηκαν προτάσεις για το καταστατικό και τους κανονισμούς λειτουργίας των κομματικών οργανώσεων. Στην ομιλία του Ο Κ. Καραμανλής είχε τονίσει:

Αν διατυπωνόταν το ερώτημα: Ποια είναι η χώρα που φιλοξενεί αγώνα παγκοσμίου πρωταθλήματος, χωρίς να διοργανώνει εθνικούς  αγώνες;  θα υπάρξει τουλάχιστον μια ακριβής απάντηση: Η αιωνία Ελλάς. Να προστεθεί ότι ο αγώνας του παγκοσμίου που φιλοξενεί  ο τόπος χρηματοδοτείται από το Δημόσιο, το οποίο την παρούσα χρονική περίοδο ελέγχεται από μια κυβέρνηση που ενθαρρύνει, ωθεί και πιστεύει όσο καμιά άλλη στο παρελθόν τον ιδιωτικό τομέα. Τέλος αν σημειωθεί, πως οι ελληνικές συμμετοχές σε αυτόν είναι λίγες και ισχνές, ε, τότε το ελληνικό φαινόμενο αποκτά, με βεβαιότητα, παγκόσμια πρωτοτυπία.

Αφορμή για την προηγούμενη παράγραφο, έδωσε η αναβολή και της ανάβασης Ριτσώνας η οποία είναι κάτι σαν το ιερό γκράαλ των εν Ελλάδι σύγχρονων αναβασάκηδων. Δεν έχει το μήκος της κλασικής Πάρνηθας ούτε έχει προσμετρήσει ποτέ στο ευρωπαϊκό πρωτάθλημα και δεν διαθέτει κάτι το εξωτικό όπως η Φιλέρημος ή η Τρομπέτα.  Ωστόσο οργανώνεται  από τον Ιούλιο του 1956, ενώ λειτουργεί και ως τονωτική οικονομική ένεση στην εκάστοτε Λέσχη που την διοργανώνει. Ταυτόχρονα συγκεντρώνει πλήθη θεατών, ενώ πριν τη γραμμή της εκκίνησης πακτώνονται πολλές εκατοντάδες χιλιάδων ευρώ σε οχήματα, εξοπλισμούς και υλικά.

Κι όμως φέτος, η προγραμματισμένη για την Κυριακή 8 Μαΐου Ριτσώνα δεν θα γίνει. Είναι μια αναβολή απότοκη των διαφορών που έχουν προκύψει ανάμεσα σε μεγάλη μερίδα οδηγών και της ηγεσίας της Ομοσπονδίας. Περνώντας στον πέμπτο μήνα του 2022, η ημεδαπή αγωνιστική κίνηση έχει παγώσει πάνω σε μια διαμάχη, τα αίτια και οι αφορμές της οποίας σε τίποτα δεν προοικονομούσαν τέτοιες εξελίξεις. Από ένα σημείο και μετά γινόταν σαφές ότι όχι μόνον δεν απουσιάζουν οι προσωπικές διαφορές, αλλά ενδεχομένως να οδηγούν και τη ρήξη.

Από την πλευρά της η Ομοσπονδία υπό την ίδια διοίκηση που έχασε το Δ.Ρ.Α. προσφέροντάς το στο Δημόσιο ⁽¹⁾, χάνει τον έλεγχο και στις εθνικές διοργανώσεις. Μικρή παρηγοριά για όσους, από ένα χρονικό σημείο και εντεύθεν εκτίμησαν πως χειρότερα από την Ε.Λ.Π.Α. δεν μπορούσε να υπάρξει. Το τοπίο  στο ελληνικό μότορσπορ είναι θολό και φλου όσο ποτέ. Τα χρόνια των Μνημονίων αποδείχτηκαν βαριά, η Πανδημία σε συνδυασμό με ένα κομματικό κράτος που πέρασε σαν σταματημένο το αντίστοιχο του παραδοσιακού Πα.Σο,Κ., αλλά με άνευ προηγουμένου νεοφιλελεύθερες νόρμες, ευθυγράμμισε δυνάμεις που είχαν προσεκτικά προετοιμάσει το σκηνικό και προς το παρόν κανείς δεν είναι βέβαιος ποιος, δουλεύει για ποιόν. Είναι ένα χαώδες και άγονο σκηνικό.

Πάμε σε μια πραγματικότητα όπου θα διεξαχθούν το Δ.Ρ.Α., το Ι.Ρ.Α. που φιλοδοξεί να γίνει διεθνές, και τίποτα άλλο. Ζούμε κάτι σαν το μνημειώδες «ο Ολυμπιακός και το Αιγάλεω να κερδάνε κι οι άλλοι να πάνε να...». Διανύουμε ένα απόν παρόν.

Καθώς λοιπόν δεν υπάρχει παρόν, ας θυμηθούμε τι ήταν η Ριτσώνα πριν από εξήκοντα παρά ένα χρόνια, μαζί με μια ανέκδοτη φωτογραφία του νικητή ο οποίος ήταν ο Τζώνυς με την λευκή two ten, γνωστότερη με το παρανόμι «γουρούνα». Αναμενόμενο να κερδίσει και το εξώφυλλο στο «Βολάν», καθώς κατέρριψε με χρόνο 3΄:09΄΄:4  και το υφιστάμενο δικό του ρεκόρ του από το 1961 με 3΄:13΄΄:8 .

Τι έχουμε εδώ; Την καταγραφή δεκάδων προσωπικών εμπειριών, ανθρώπων που με οποιοδήποτε τρόπο βρέθηκαν στην δίνη της καταστροφής του αντιδραστήρα νο 4 στο πυρηνικό εργοστάσιο του Τσέρνομπιλ, εκείνο τον Απρίλιο του 1986. Εν πρώτοις, ακούγεται μια εύκολη συγγραφική δουλειά.

Ξεκινώντας με μια ταπεινή προσωπική ιστορία, οφείλω να θυμηθώ μια από τις επισκέψεις που έκαμα για τον ίδιο λόγο αλλά με αφάνταστα πιο ελαφριά και στο φινάλε ευχάριστη ατζέντα. Ήταν σε άνθρωπο που με ήξερε από παιδί προσχολικής ηλικίας, ενώ βρισκόταν στην ακμή της ζωής του. Στο χρόνο της καταγραφής, ήταν πλέον μόνος και βαθιά στην τρίτη ηλικία.

Μετά από δίωρη συζήτηση έκανε ότι μπορούσε για να παρατείνει την κουβέντα και από την πλευρά μου ότι μπορούσα για να ανταποκριθώ. Υπήρξα, χωρίς να το θέλω, κάτι σαν εξομολογητής. Ήταν χειμώνας, έκανε κρύο, είχε σουρουπώσει κι όταν έφυγα, ένιωθα διαλυμένος.

Αν λοιπόν αυτές οι καταγραφές είναι πολλαπλάσιες, όπως αυτές της Σ.Α., έχουν αντικείμενο το μεγαλύτερο τεχνολογικό δυστύχημα που έχει γνωρίσει η ανθρωπότητα, και είναι όλες μα όλες βυθισμένες σε μαρτυρικούς θανάτους, σε ασύλληπτες καταστροφές και σε τρομακτικά μοναχικές πορείες, είναι εύκολο να καταλάβει κανείς πόσο βαρύ, ασήκωτο φορτίο επωμίστηκε η συγγραφέας. Και αυτό μάλιστα εις διπλούν.

Ο συγγραφέας, δεν έγραψε μια έκθεση ιδεών, πάνω σε ότι νόμιζε, ή σε αυτά που του είπαν. Το περιεχόμενο του βιβλίου είναι απότοκο σοβαρής, δύσκολης, επίπονης και μακροχρόνιας έρευνας. Αυτό είναι το πρώτο εύσημο. Το δεύτερο έρχεται με τον τρόπο που το παρουσιάζει. Με τον γραπτό του λόγο. Αποφεύγοντας συστηματικά το φτηνό εντυπωσιασμό, δημιουργεί ένα βαθύ, σκληρό και σπαραξικάρδιο κείμενο, μένοντας ταυτόχρονα πιστός σε μια όσο το δυνατόν πιο αντικειμενική ιστορική προσέγγιση.

Το κάνει αριστοτεχνικά, χρησιμοποιώντας άπειρες πληροφορίες και ξετυλίγοντας τις τέμνουσες πορείες των ατόμων που ακολουθεί επί δεκαετίες.  Και όταν συμβαίνει αυτό, όταν τέμνονται, συνήθως  γίνεται κάτι αποτρόπαιο, κάτι βαθιά απεχθές που ενίοτε συνοδεύεται από κάτι εξόχως συγκινητικό. Η όλη συνθήκη, θυμώνει πολύ τον αναγνώστη, αλλά σε κάθε περίπτωση πολύ λιγότερο απ’ ότι τον καταθλίβει.

Στην εξέλιξη της ανάγνωσης,  νιώθει αλλεπάλληλα χτυπήματα, μέχρι την τελευταία παράγραφο, της τελευταίας σελίδας, της κάθε ενότητας, οπότε έρχεται το ισχυρότερο. Και στη επόμενη ενότητα ή κεφάλαιο, πάλι τα ίδια. Δεν μπορεί παρά να κερδίσει και τον πιο δύσκολο, πιο αδιάφορο, πιο μίζερο αναγνώστη.

Το αντικείμενό του, είναι  οι διαβόητες «Ταραχές», η αδυσώπητη εκείνη τριακονταετής σύγκρουση από τα τέλη της δεκαετίας του ’60  έως τη Συμφωνίας της Μεγάλης Παρασκευής του 1998. Με εθνικιστικό, πολιτικό και θρησκευτικό περιεχόμενο, η σύγκρουση κλιμακώθηκε σε μια αναμέτρηση χωρίς κανένα όριο, δίχως οποιοδήποτε κανόνα.

Έπεσε στην αντίληψή μου τούτη εικόνα και την βρήκα περισσότερο από εξαιρετική, όχι μόνο από ιστορικής απόψεως αλλά και καλλιτεχνικής. Ωραιότατο κάδρο, με αντίστοιχη ισορροπία παρά το γεγονός ότι έχει τραβηχτεί σε σκοτεινό, εσωτερικό χώρο με φλας και τα κύρια θέματα, ο άνθρωπος και το όχημα, είναι λευκά. Δεν ήταν εύκολα όλα τούτα όταν οι φωτογράφοι εργάζονταν με τις ευαισθησίες των φιλμ, τα υγρά εμφάνισης εκτύπωσης, σκοπεύοντας πάνω από τις Rollei και όχι πίσω από οθόνες.

Είναι Φθινόπωρο του 1965, στον τόπο μας επικρατούν πολιτικές αναταραχές, πρωθυπουργεύει σε μια από τις κυβερνήσεις των αποστατών, ο Στέφανος Στεφανόπουλος στο ενδιάμεσο βήμα μιας αλλόκοτης πολιτικής καριέρας, από τον «Ελληνικό Συναγερμό» του στρατάρχη Α. Παπάγου, στην «Ένωση Κέντρου» του Γ. Παπανδρέου, για να κλείσει με το δικό του δημιούργημα, την «Εθνική Παράταξη» με την οποία δεν εξελέγη ούτε βουλευτής.

Ωστόσο, η ζωή συνεχιζόταν παντού και ο Φώτης Φλώρος επισκέπτεται το κτίριο της «Βιαμάξ». Το βιομηχανικό αυτό συγκρότημα των 46.000 τ.μ. στο νο. 40 της Λεωφόρου Καβάλας είναι ανενεργό, εγκαταλειμμένο από το 1999. Στους χώρους του κατασκευάζονταν από το 1956 έως το 1984, λεωφορεία, φορτηγά, ψυγεία και τουριστικά πούλμαν που χρησιμοποιούσαν καθημερινά οι Έλληνες πολίτες ενώ ταυτόχρονα αρκετά από αυτά εξάγονταν σε άλλες χώρες.