Θες και δεν θες, αλλά πρέπει να το δεις. Δεν θες διότι λίγο ή πολύ γνωρίζεις τι έχει συμβεί και καθώς το τέλος δεν είναι καθόλου αίσιο, για την ακρίβεια πρόκειται περί συντριβής, θες να το αποφύγεις. Από την άλλη όμως θες, διότι στα ενδιάμεσα τμήματα υπάρχουν τέτοιες στιγμές ανάτασης, ελπίδας και ηρωισμού, που αν μη τι άλλο αποτελούν υποθήκη, υπόσχεση για το όποιο μέλλον, όχι ως συνταγή επιτυχίας, αλλά ως ένδειξη ζωντάνιας, αντίστασης, απείθειας σε κάθε είδος καταπίεσης. Τέλος, πρέπει να το δεις διότι αποτελεί μια ιστορία που πρέπει να λέγεται, να ακούγεται και να παραμείνει ζωντανή.

Ο τολμηρός, διεισδυτικός Βέλγος Johan Grimonprez, συνθέτει το ντοκυμαντέρ με πρωτότυπο, καταιγιστικό, μουσικά θορυβώδη και συχνά με ευμενώς αποδεκτό οχληρό τρόπο ώστε να διηγηθεί αυτή το κομμάτι ντροπής του δυτικού πολιτισμού, τούτο το μνημείο βίας του ισχυρού έναντι στον ανίσχυρο, την έσχατη, ξεδιάντροπη περίπτωση ακραίας εκμετάλλευσης.

Το πρώτο αρχαίο κείμενο, από το οποίο νομίζω ότι κατάλαβα αρκετά ήταν ο Επιτάφιος του Περικλή. Έτσι όπως το παρουσίασε ένας από του ελάχιστους λαμπρούς δασκάλους που είχα στα Γυμνασιακά μου χρόνια. Φιλόλογος βέβαια, Παρίσης το επώνυμό του, άνθρωπος, μετρημένος, σοβαρός. Διοπτροφόρος, κοστουμαρισμένος, κύριος και στη δουλειά του, αφάνταστα καλύτερος, πληρέστερος από τους υπόλοιπους που είχα, και είχαν, την ατυχία να γνωριστούμε, στο σχολικό περιβάλλον.

Ήταν πολύ συγκινητικό το τι έβγαινε από εκείνο το κείμενο. Αρκετά αργότερα, όταν πρόσεξα καλύτερα τις αφηγήσεις του Θουκυδίδη, δεν φανταζόμουν ότι σε μελλοντικές εποχές θα ένιωθα την ανάγκη να σημειώσω κάτι για κάποιους που έχασα, ή που πέθαναν.

Στα πρώτα χρόνια της ελληνικής κρατικής τηλεόρασης, της junta μεσούσης, τότε που ήμεθα παιδάκια οδεύοντα προς την εφηβεία, η μεγαλοβδομάδα έπεφτε βαριά. Καθότι εξέλειπαν οι λόουν ρέινντερς, η οικογένεια Καρτράιτ της Μπονάντσα, το λίγο από τις επικίνδυνες αποστολές, το φοβερό Εντερπράιζ και ότι τέλος πάντων συνείσφερε στην γλυκιά αποβλάκωση των παιδικών εγκεφάλων. Οι μαυρόσπρες οθόνες γέμιζαν από πάθη, ακολουθίες, τροπάρια και μη κατανοητή γλώσσα. Ήταν σαν μια μικρή νηστεία, μια εποχή αποχής από το τηλεοπτικό ξεκούτιασμα.

Στις μέρες μας το κρατικό ραδιόφωνο, ειδικά το τρίτο πρόγραμμα, ειδικότερα η εκπομπή «Σήμερα» του παραγωγού Π. Μέξη προσεγγίζει με πολύ ελκυστικό τρόπο την Μεγάλη εβδομάδα, τουλάχιστον για τους ηλικιωμένους, ανανήψαντες ή μη. Δεν είναι εύκολο να οριστεί η επίδραση αυτών των εκπομπών σε άτομα προεφηβικής ηλικίας. Η πρώτη υπόθεση είναι πως την αγνοούν.

Για όσους παραμένουν ανυστερόβουλα πιστοί και συνεχίζουν να περιβάλλονται από την καλοσύνη που πρεσβεύει το ορθόδοξο δόγμα, τούτη η εβδομάδα έχει βαρύ φορτίο. Είναι η εβδομάδα των παθών. Η Ακολουθία του Νυμφίου, το τροπάριο της Κασσιανής, η τελετή του νιπτήρα, η  Ακολουθία των Αγίων και Αχράντων Παθών, η Ακολουθία των Μεγάλων Ωρών, ο Εσπερινός της Αποκαθήλωσης και στο τέλος της δοκιμασίας η λύτρωση, το θαύμα, η Ανάσταση.

Ο καθένας θα κληθεί να αποφασίσει αν θα καταφύγει στους κόλπους της Ορθοδοξίας προκειμένου να βρει γαλήνη, καταφύγιο ή θάρρος για τη δοκιμασία της ζωής, ή αν θα στραφεί αλλού πεπεισμένος ότι η θρησκεία είναι το όπιο των λαών όπως, μάλλον καθυστερημένα, ετέθη τον δέκατο ένατο αιώνα από τον Γερμανό φιλόσοφο Κ. Μαρξ. Εβδομάδα των παθών, λοιπόν, για την Ορθοδοξία αλλά,

Οι πρόσφατες αποφάσεις του προέδρου των Η.Π.Α., ο αντίκτυπος που έχουν στην  παγκόσμια οικονομία και οι απειλές που εγείρονται για το άμεσο μέλλον, μοιραία κομίζουν δυσοίωνες σκέψεις και δυσάρεστα ερωτήματα.

Πέρα, όμως, από πολιτικές τοποθετήσεις και τους …ισμούς που καλύπτουν όλη την πολιτική παλέτα, ενίοτε με ισχυρά επιχειρήματα ένθεν κι ένθεν, υφίστανται και κάποια θεμελιώδη αξιώματα.

Πριν μια εβδομάδα άνθρωπος δικός μου, ευγενής και ανοικτός, σχεδόν υποχρεώθηκε να δει τα δυο τελευταία επεισόδια του «drive to survive». Επιδερμική επαφή είχε με το σπορ, και αυτό μόνον διότι ο πρώτος του εξάδελφος ήταν σπουδαίο χέρι στον Ελληνικό χώρο, η δε πρώτη του σύζυξ είχε παλέψει και αυτή στα όμορφα της νιάτα τόσο με δυο, όσο και με τέσσερις τροχούς. Κάθισε λοιπόν μπροστά δέκτη και με μια σειρά από ερωτήσεις, άρχισε να μπαίνει στο νόημα. Προχθές λοιπόν Σαββάτο, ερώτησε: «Μήπως έχει G.P. αύριο να χαζέψουμε;».

Τούτη είναι μια πρώτη απόδειξη, του πόσο καλά δουλεύει το σύστημα. Ότι, δηλαδή, το περιτύλιγμα είναι λαμπερό, το περιεχόμενο ζουμερό, η προβολή πέρα από εύστοχη κυριολεκτικά κυριαρχική, ώστε να έχει τη δύναμη να έλξει γρήγορα ακόμα και έναν απόμακρο. Αν αυτό απομακρύνει τον θεσμό από τις ρίζες του, ας το χαρακτηρίσουμε ως το τίμημα της ανάπτυξης. Δεν έχει καμία σχέση η F1 και γενικότερα το υψηλό επίπεδο διεθνών αγώνων αυτοκινήτου, τώρα πλέον κάπως κυνικά αποκαλούμενο και ως προϊόν, με ότι υπήρχε πριν 30 χρόνια. Για πιο παλιά ούτε συζήτηση. Οι εποχές των Mille Miglia, Targa Florio, Copa Acerbo είναι μια μακρινή, θολή ενίοτε και θανάσιμη ανάμνηση.

Η προηγούμενη ανάρτηση μας θύμισε τα πρώτα βήματα της Ε.Λ.Π.Α. αλλά και τον τελευταίο αιρετό της πρόεδρο. Αυτός, θα μας απασχολήσει στο μικρό τούτο σημείωμα. Στη διετή του θητεία κόμισε, αφενός την εμπειρία της απέλπιδος, ως απεδείχθη, προσπάθειας διάσωσης του οργανισμού, από τις αμαρτίες ετών που δεν είχε την επιμέλεια να συμμαζέψει η relâché θητεία του προηγούμενου.  Αφετέρου αποκόμισε το χάρισμα μιας πρακτικής, έστω και εν μέρει, σπουδής της Νομικής επιστήμης.

Στην δεκαετή δικαστική του περιπέτεια, η 92^η ποινική υπόθεση για την οποία κατηγορήθηκε, πάντα ως πρόεδρος της Ε.Λ.Π.Α., εκδικάζεται την Τρίτη 13 Μαΐου. Όχι ότι καλύτερο για τους προληπτικούς. Από τις προηγούμενες 91 ποινικές έχει αθωωθεί τελεσίδικα στις 90, ενώ εκκρεμεί μόνο μια ανάμεσα σε Εφετείο και Άρειο Πάγο. Οι υποθέσεις αφορούσαν μη καταβολές μισθών και ασφαλιστικών εισφορών. Ο κύριος ή καλύτερα ο μοναδικός λόγος των αθωώσεων ήταν η έλλειψη δόλου.

Την άνοιξη του 1925 η Ελληνική Λέσχη Περιηγήσεων Αυτοκινήτου έχει κλείσει ένα χρόνο από την ίδρυσή της. Τα γραφεία της στεγάζονται στο μέγαρο Πεσμαζόγλου στο νούμερο 53 της οδού Πανεπιστημίου. Την ίδια χρονιά ο 35χρονος Γεώργιος Πεσμαζόγλου, ανάμεσα στις πολλές άλλες πολιτικές και επιχειρηματικές του δραστηριότητες, ιδρύει την ημερήσια εφημερίδα «Πρωία». Ο γιός του Ιωάννης είναι έντεκα χρονών και στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια θα γίνει γνωστότερος ως Τζώνυς πρωταγωνιστώντας στους αγώνες αυτοκινήτων.

Τότε λοιπόν, πριν ένα αιώνα, η νεοϊδρυθείσα Ε.Λ.Π.Α. υπό τον προεδρία του πρώτου της προέδρου πανεπιστημιακού καθηγητή, ιατρού Βλαδίμηρου Μπένση κάνει τα πρώτα της διστακτικά βήματα και εκδίδει ένα μικρό έντυπο με τίτλο «Oδηγός εκδρομών».

Το Σάββατο που μας πέρασε το τρίτο κανάλι της κρατικής τηλεόρασης, πρόβαλε σε πρεμιέρα την ταινία του Βαγγέλη Ευθυμίου «Πέντε φορές ξένος». Η διάρκειας 75 λεπτών παραγωγή χρειάστηκε δέκα έτη προκειμένου να ολοκληρωθεί, ενώ τα γυρίσματα πραγματοποιήθηκαν σε Ελλάδα, Ουγγαρία, Αυστρία και Σουηδία. Μέσα σε αυτή την μία ώρα και δέκα πέντε λεπτά συμπυκνώνεται η ζωή του Σταύρου Κωτούλα. Γεννημένος στη Ζέρμα του δήμου Κονίτσης στις υπώρειες του Γράμμου, αναγκάστηκε παιδί να ζήσει τον πρώτο ξεριζωμό το θέρος του ’49. Έσυρε τα βήματά του μαζί με άλλα παιδιά διασχίζοντας νύχτα τα σύνορα της πατρίδας του.

Έκτοτε συνέβη αυτό που με τρεις λέξεις περιγράφει ο τίτλος. Μετά από ένα σύντομο διάστημα στην Αλβανία ακολούθησε η περίοδος της Ουγγαρίας, που μετά τα γεγονότα του 1956 φάνηκε ασήκωτη. Έτσι, μαζί με χιλιάδες Ούγγρους διέφυγε στην Αυστρία. Πέντε χρόνια αργότερα γύρισε στον τόπο του, όχι απροβλημάτιστα πάντως. Έσμιξε με την οικογένεια του αλλά η ζωή του μοιραία έγινε αφόρητη στο τέλος του Απριλίου του 1967. Διέφυγε ακόμα μια φορά, δίχως εφόδια, χωρίς σχέδιο για τη Σουηδία. Εκεί εργάστηκε, σπούδασε, δημιούργησε, παντρεύτηκε, τεκνοποίησε και κάποτε επέστρεψε στον τόπο που γεννήθηκε. Αλλά γιατί αναφέρονται όλα τούτα τέτοια μέρα;

Τρεις μέρες νωρίτερα συναντηθήκαμε με την φετινή εαρινή ισημερία και έκτοτε βαδίζουμε στα μονοπάτια της 26^ης άνοιξης του αιώνα μας. Εποχή ανθοφορίας, γλυκού κλίματος, γαλανών ουρανών, λεπτών ευωδιών κλπ.

Και αισιοδοξίας επίσης. Τι το πιο αέρινο, μυρωδάτο απελευθερωτικό από μια έντονη τροχιά πάνω στο  χώμα μετά την εαρινή βροχόπτωση. Αισιοδοξία όμως και ευρύτερα τουλάχιστον στα καθ ήμας. Βέβαια.

Άλλο ένα δείγμα εξαίρετης κινηματογραφικής καταγραφής πάνω σε δύσκολο θέμα, με την έννοια ότι επιχειρεί να φωτίσει ένα κρίσιμο όσο και τραγικό γεγονός του παρελθόντος. Κάτω από αυτή τη θεώρηση, θέτει ερωτήματα, αλλά ταυτόχρονα και τις απαντήσεις περί του δημοσιογραφικού λειτουργήματος. Βρισκόμαστε στους εικοστούς θερινούς Ολυμπιακούς αγώνες, που διοργανώνονται στο Μόναχο της Δυτικής, τότε, Γερμανίας. Μόλις 17 χρόνια μετά την άνευ όρων παράδοση της Γερμανίας και τη διχοτόμησή της, αλλά και 36 καλοκαίρια ύστερα από την τελευταία προπολεμική διοργάνωση, τους ενδέκατους θερινούς Ολυμπιακούς αγώνες, πάλι στη Γερμανία στο Βερολίνο, του Αδόλφου παρόντος.

Επιθυμώντας οι διοργανωτές να ξεφύγουν από το βαρύ παρελθόν επιχειρούν να δώσουν έναν αέρα συναδέλφωσης και ειρήνης. Όλα κυλούν ομαλά μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες της 5^ης Σεπτεμβρίου όταν ένοπλοι Παλαιστίνιοι της οργάνωσης "Μαύρος Σεπτέμβρης" εισβάλλουν στους κοιτώνες της Ισραηλινής αποστολής, φονεύουν δύο μέλη, και κρατώντας άλλους εννέα ομήρους απαιτούν την απελευθέρωση 200 συμπατριωτών τους από τις Ισραηλινές φυλακές.

Ας ξεκινήσουμε με την τοποθέτηση του συγγραφέα: «Οι πραγματικοί τόποι των δικών μου παιδοπόλεων (Καστρί Κηφισιάς, Ιωσηφόγλειο Νέας Σμύρνης, Καλή Παναγιά Βεροίας, Άγιος Δημήτριος Θεσσαλονίκης) δεν θα ήταν εύκολο αλλά ούτε και απαραίτητο να αναπαρασταθούν με πιστότητα».

Βρισκόμαστε μπροστά στην αφήγηση ενός παιδιού που οι συνθήκες το έφεραν σε ζοφερούς καιρούς από τα επτά του χρόνια μέχρι τα δεκατρία να ζήσει στις παιδουπόλεις και στα ιδρύματα της Φρειδερίκης.

Χιλιάδες παιδιά την δεκαετία του 50 μεγάλωσαν με αυτές τις προοπτικές, είτε διότι ήταν ορφανά, είτε διότι οι γονείς τους είχαν διαφύγει με τις ηττημένες δυνάμεις του Δ.Σ.Ε., είτε διότι τα οδήγησε εκεί η απόλυτη ένδεια.

Ο Γ.Α. ξετυλίγει τις αναμνήσεις του αναμιγνύοντας τις με στοιχεία μυθοπλασίας δημιουργώντας ένα σπαραξικάρδιο σύνολο που ποτέ δεν μετατρέπεται σε μελό. Αντίθετα, με ένα λεπτό και αριστοτεχνικά επιτηδευμένο παιδικό βλέμμα που μοιραία διακατέχεται από την ανάλογη αφέλεια, αποκαλύπτει το κλίμα, το περιβάλλον, τις συνθήκες κάτω από τις οποίες μεγάλωσαν, έμαθαν και αντιμετώπισαν τη ζωή.

Αν το φυσιολογικό είναι η ανατροφή του παιδιού με τη στοργή, το ενδιαφέρον, αλλά και την αυστηρότητα, όπου απαιτείται, της οικογένειας, οποιαδήποτε άλλη συνθήκη που ξεφεύγει από τον οικογενειακό κύκλο δεν μπορεί παρά να είναι επώδυνη για την παιδική ψυχή. Αν δε, μέχρι κάποιο χρονικό σημείο έχει γνωρίσει τη θαλπωρή της οικογένειας και ακολούθως αναγκάζεται να περάσει τις θύρες περίκλειστου ιδρύματος το χτύπημα είναι σαρωτικό και πιθανόν αξεπέραστο.