Με υπότιτλο ναυάγιο, ανταρσία, φόνος, ο Αμερικανός δημοσιογράφος και συγγραφέας Ντέιβιντ Γκραν, μας παραδίδει μια ιστορία που αξίζει πέρα ως πέρα τον χαρακτηρισμό απίστευτη. Ο συγγραφέας δαπάνησε χρόνια στην μελέτη των στοιχείων, βυθίστηκε σε πολλά και σπάνια αρχεία, επισκέφτηκε τις εσχατιές της γης, συνομίλησε με ειδικούς πάνω σε διάφορα θέματα, διάβασε αναρίθμητες αναφορές και επιστολές ισχυροποιώντας έτσι σε ύψιστο βαθμό το αποτέλεσμα της εργασίας του. Όλα τούτα τα τύλιξε με ένα λιτό λόγο, και μια καθηλωτική αφήγηση που είναι απίθανο να μην έλξουν το ενδιαφέρον ακόμα και του πιο ιδιότροπου αναγνώστη.

Το πιο σπουδαίο μήνυμα του βιβλίου όμως, πέρα από τις αναλυτικές περιγραφές μιας ναυτικής εποποιίας που κατέληξε σε παταγώδη αποτυχία και τον χαμό χιλιάδων ψυχών, είναι μια ακριβής αντίληψη για το πώς λειτουργούσαν τα συμφέροντα που κυριαρχούσαν στον κόσμο, ο κυριολεκτικά ληστρικός, καταστροφικός τρόπος που συμπεριφέρθηκαν τα ευρωπαϊκά κράτη στις Αμερικανικές κτήσεις, αλλά και η μέθοδος στρατολόγησης και πειθούς των πολιτών να εκτελέσουν τις φιλοδοξίες των κυβερνήσεών τους.

Εν ολίγοις, βρισκόμαστε στoν 18^ο αιώνα, που χαρακτηρίζεται από τον αποικιοκρατικό ανταγωνισμό. Στόλοι ναυπηγούνται από τις ευρωπαϊκές χώρες και αποστέλλονται χιλιάδες μίλια μακριά προκειμένου να εκμεταλλευτούν τον πλούτο άλλων ηπείρων. Μαίνεται, ως προς τούτο, ο πόλεμος ανάμεσα στην Ισπανία και την Μ. Βρετανία.

Δεν είναι η πρώτη φορά, και δεν θα είναι ούτε η τελευταία, που μας απασχολεί ο Giles Milton. Μας είχε γοητεύσει με το «Paradise lost, Smyrna 1922, The Destruction of Islam’s city of Tolerance».

Τίτλος στην Ελληνική έκδοση: «Χαμένος παράδεισος. Σμύρνη 1922. Η καταστροφή της μητρόπολης του Ελληνισμού». Εκεί ξεδίπλωσε το ταλέντο του πάνω σε ένα θέμα που για τον Ελληνισμό αποτελεί μια χαίνουσα πληγή, για την οποία δεν προβλέπεται γιατριά.

Ο Βρετανός ιστορικός και συγγραφέας επανέρχεται εδώ, με το πόνημά του Fascinating Footnotes from History που πρωτοεκδόθηκε το 2015 στην Μ. Βρετανία και δυο χρόνια αργότερα στην Ελλάδα με τίτλο «Συναρπαστικά παραλειπόμενα της Ιστορίας». Καθόλου τυχαίο ότι τον Αύγουστο του 2022 κυκλοφόρησε, στον τόπο μας, η έκτη ανατύπωση.

Τα βιβλία του Milton, ο οποίος χθες έκλεισε το 58^ο έτος της ζωή του, είναι ευπώλητα σε όλο τον κόσμο καθώς έχουν εκδοθεί σε είκοσι πέντε γλώσσες, ενώ στο Ηνωμένο Βασίλειο έχουν πουληθεί περισσότερο από ένα εκατομμύριο αντίτυπα. Η δουλειά του επικεντρώνεται σε λιγότερο γνωστά γεγονότα, εξιστορώντας τις ζωές, τις δραστηριότητες εξαιρετικών, σπάνιων ανθρώπων καθώς και τα κατορθώματά τους με δελεαστικές λεπτομέρειες.