Με αφορμή έναν γάμο – (Δευτέρα 10 Ιουνίου 2019) Print

Σε  μια συζήτηση που είχε πάρει κακό δρόμο, και απέναντι βρισκόταν ηλικιωμένη κυρία υψηλά ιστάμενη  στην κλίμακα των γνώσεων, αλλά μονίμως φανατικά κυριαρχική στη διαδικασία της κουβέντας, δεχόμουν σφοδρά πυρά κριτικής για τα Ελληνικά θέματα. Θα το είχα τελειώσει πολύ νωρίτερα, αλλά μια ατάκα της άγγιζε, αν δεν ξεπερνούσε, τα όρια της προσβολής, κι έτσι γεννήθηκε λίγος εγωισμός.

Η κουβέντα ήταν πάνω στα γεγονότα του 20ου αιώνα, και φθάνοντας στον Εμφύλιο, κάπως περιφρονητικά και με εκνευρισμό μου είπε: «Εσείς δεν ξέρετε διότι δεν τα ζήσατε». Δεν υπήρχε άλλος τρόπος να κρατηθεί η αξιοπρέπεια, οπότε ευγενικά μεν, αλλά άμεσα απάντησα: «Αν είναι έτσι, ούτε και εσείς πρέπει να μιλάτε για το Βυζάντιο, αφού δεν το ζήσατε».

Καλμάρισε κάπως ο ρυθμός, και επανήλθα με το κλασσικό επιχείρημα: «...πέστε μου, παρακαλώ, ποιος λαός στην Ευρώπη, αν όχι στον πλανήτη, είχε το πλήθος και το βάθος των δοκιμασιών που γνώρισε ο Ελληνικός, μέσα στον 20ο αιώνα. Δικτατορίες, δυο Βαλκανικοί πόλεμοι, Εθνικός διχασμός το ’15, Μικρασιατική καταστροφή, τις μεγαλύτερες ανταλλαγές πληθυσμών,  συμμετοχές και στους δυο μεγάλους Πολέμους, τριπλή Κατοχή, Εμφύλιος, Βασιλικά και στρατιωτικά πραξικοπήματα, πολιτειακές αλλαγές. Ποιος λοιπόν;»

Το σκέφτηκε λίγο και με την βεβαιότητα που χαρακτηρίζει τους ανθρώπους που έχουν εφόδια απάντησε σχεδόν με θυμό: «οι Σέρβοι». Είχα να αθρώσω μια σειρά από επιχειρήματα, μα θυμήθηκα τη δεκαετία του ’90, και σιώπησα ώστε να πέσουν κι άλλο οι τόνοι της κουβέντας, που ούτως ή άλλως δεν οδηγούσε κάπου πια.

Το θυμήθηκα τούτο το περιστατικό, σήμερα που συμπληρώνονται είκοσι χρόνια από  τότε που έκλεισε ο θανάσιμος κύκλος των βομβαρδισμών του Ν.Α.Τ.Ο. στη Σερβία και το Μαυροβούνιο.  Στις 24 Μαρτίου του '99 είχαν ξεκινήσει και για τις επόμενες 78 ημέρες, μαχητικά αεροπλάνα του βορειοατλαντικού συμφώνου, από 59 βάσεις σε εδάφη 12 χωρών μελών του, πραγματοποίησαν 2300 εξόδους.

Το οικονομικό κόστος της εμπλοκής του ΝΑΤΟ υπολογίστηκε σε 13 δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ το κόστος από την καταστροφή των υποδομών σε Σερβία και Μαυροβούνιο εκτιμήθηκε σχεδόν στο δεκαπλάσιο. Καταστράφηκαν συνολικά 25.000 κτίρια, όλες οι στρατιωτικές εγκαταστάσεις, 14 αεροδρόμια, δύο διυλιστήρια, το ένα τρίτο των εργοστασίων ηλεκτροπαραγωγής, σχεδόν όλα τα εργοστάσια της χώρας.  Αχρηστεύτηκαν 595 χιλιόμετρα σιδηρογραμμών, 470 χιλιόμετρα ασφαλτοστρωμένων οδικών αρτηριών.

Έχασαν τη ζωή τους χίλιοι  στρατιώτες και 2.000 πολίτες σε Σερβία και Μαυροβούνιο. Επιπροσθέτως τα θύματα των βομβαρδισμών στο Κόσοβο, όπου η σερβική κυβέρνηση δεν έχει πρόσβαση, ήταν περίπου 4.000, ενώ τραυματίστηκαν 12.500 πολίτες, μεταξύ των οποίων 2.700 παιδιά, για να μην κάνουμε λόγο για τις συνέπειες από τα βλήματα απεμπλουτισμένου ουρανίου.

Ήταν μια ντροπή για την Ευρώπη των τελών του 20ου αιώνα. Η νατοϊκή επιχείρηση ξεκίνησε χωρίς να υπάρχει έγκριση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, κατόπιν της αποτυχίας των συνομιλιών στο Ραμπουγιέ της Γαλλίας για την  αυτονομία του Κοσόβου, γεγονός που χρεώθηκε στο καθεστώς Μιλόσεβιτς.

Πλην όμως, στο βιβλίο του "Ο Σύγχρονος πόλεμος", ο διοικητής των νατοϊκών δυνάμεων, στρατηγός Γουέσλι Κλαρκ, αποκάλυψε ότι οι προετοιμασίες είχαν ξεκινήσει δέκα μήνες πριν την κατάρρευση των συνομιλιών. Πολύ ξεχωριστός τρόπος για την 50η επέτειο ίδρυσης του Ν.Α.Τ.Ο. (4 Απριλίου 1949)

Μία ημέρα μετά την παύση των βομβαρδισμών, το Συμβούλιο Ασφαλείας του Ο.Η.Ε. ψηφίζει την απόφαση 1244 και ακολούθως, από τις 12 Ιουνίου αρχίζουν να  αναπτύσσονται στο Κόσοβο, 37200 στρατιώτες από 36 χώρες. Παρά το γεγονός, ότι αναφέρεται ρητά ως αναπόσπαστο τμήμα της Σερβίας, το 2008 ανακηρύσσεται ανεξάρτητο κράτος.

Σχετικά με τις ταλαιπωρίες αλλά και τη στάση ζωής του μέσου Σέρβου πολίτη, φίλος με καταγωγή από την Μακεδονίαβρέθηκε για λίγες μέρες στη Σερβία, καθώς ένιωσε την ανάγκη και την επιθυμία να παρευρεθεί στο γάμο του ανιψιού του. Το οποίον ανίψι όμως, ζούσε και εργαζόταν στο εξωτερικό, αφού εκεί σπρώχτηκε από την παρούσα ημεδαπή κατάσταση. Μολοντούτο, αρκετά τυχερός ώστε να μην εγκαταλείψει τα πάτρια όπως η γενιά του πατέρα του, ή του παππού του, για να βρει απασχόληση στα Γερμανικά εργοστάσια ως ανειδίκευτος εργάτης ή στις στοές του Βελγίου ως μεταλλωρύχος, αλλά ως επιστήμονας και μάλιστα ικανός εις την Ελβετία.

Εκεί λοιπόν στα ξένα, εγνώρισε, ηράσθη και τελικώς ήλθε εις γάμου κοινωνίαν με Σέρβα δεσποινίδα, η οποία και αυτή είχε αναζητήσει και βρει καλύτερη, οικονομική, τύχη στην κεντρική Ευρώπη. Αποφάσισαν να τελέσουν τον γάμο στην πατρίδα της νύφης.  Όπερ και εγένετο και παραστάθηκε ο, περί ου ο λόγος, Μακεδόνας φίλος. Όταν επέστρεψε, μου περιέγραψε πόσο σεμνοί, ευγενείς και εγκάρδιοι ήταν οι ντόπιοι, καθώς και το πολύ ιδιαίτερο χρώμα του γάμου που έγινε στο  Αραντζέλοβατς (Αρχάγγελος), πόλη 70 χιλιόμετρα νότια του Βελιγραδίου. Άλλα δέκα χιλιόμετρα νοτιότερα βρίσκεται η Τόπολα, γενέτειρα του Καραγιώργη Σερβίας και στη θέση Όμπλενατς ο ναός του Αγίου Γεωργίου, στα υπόγεια του οποίου βρίσκεται το μαυσωλείο με όλη την Δυναστεία.

Ο γάμος ήταν πολιτικός με παρουσία διερμηνέα, αφού ο θρησκευτικός δεν έχει νομική ισχύ στην Σερβία και τελέστηκε σε οινοποιείο ονόματι Τάρπος που σημαίνει φλασκί, μέσα  σε ένα καταπληκτικό τοπίο με καταπράσινους λόφους. Η γαμήλια τούρτα απεικόνιζε στην μια πλευρά το Αραντζέλοβατς, γενέτειρα της νύφης και στην άλλη την Θεσσαλονίκη, γενέτειρα του γαμπρού.

Μέσα σε αυτό το χωνευτήρι πολιτισμών, παραδόσεων και βαριάς Ιστορίας αξίζει να αναφερθεί,  πως αρκετά βορειότερα από το Αραντζέλοβατς,  στην βόρεια επαρχία της Σερβίας, στην πολυεθνοτική Βοϊβοντίνα, βρίσκεται το Μαγκλίτς. Παλιότερα έφερε την ονομασία Μπούλκες. Εκεί πέρασε, ανάμεσα σε άλλους χιλιάδες, δύο δύσκολα χρόνια ο μπάρμπας του φίλου μου, ο Mήτσος Ελευθερίου ή καπετάν Καλύβας. Άλλη μια πικρή σελίδα της πρόσφατης Ιστορίας.

Ίσως προς τιμήν αυτής της σελίδας, όταν κάποια στιγμή στο γλέντι του γάμου, εκεί στο Αραντζέλοβατς, ακούστηκε και το «Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι», σηκώθηκε ο φίλος μου και έσυρε έναν μοναχικό ζεϊμπέκικο, ασίκικο και βαρύ, σε ένα κατανυκτικό σόλο. Έτσι, σαν ένα σημάδι πόνου για τα περασμένα, όταν ο θείος του δοκιμαζόταν στο Μπούλκες, αλλά και μια δήλωση για τα σημερινά, που το ανίψι του έφυγε μακριά από τις ρίζες του.