Θα περιμέναμε πως μετά από 70 χρόνια, που μεσολάβησαν από το τέλος του Παγκοσμίου Πολέμου, τα πράγματα να ήταν πιο ισόρροπα στον πλανήτη γενικότερα, μα και στην Ευρώπη ειδικότερα, που κατέβαλε το μεγαλύτερο κόστος στη φρίκη.

Το μήνυμα της επτάχρονης παγκόσμιας σφαγής όμως, φαίνεται πως πέρασε απαρατήρητο. Οι δυνατότητες των ηγετών περιορίστηκαν, προς το παρόν, στο να μην υπάρξει εμπλοκή με πυρηνικά, ώστε να μην επαληθευτεί η πρόγνωση του Α. Εinstein, ότι αν ξεσπάσει τρίτος Π. Π., ο επόμενος, θα διεξαχθεί με ρόπαλα. Η ισχύς της εξουσίας φυλακίστηκε σε ένα παιχνίδι ανταγωνισμού και οικονομικής επιβουλής. Η Δύση δεν έμαθε τίποτα και η Σοβιετία ενταφίασε κάθε προσμονή περί ισότητας.

Εβδομήντα χρόνια νωρίτερα, εκείνη την μακρινή Πέμπτη, της 27ης  Δεκεμβρίου του '45, ιδρύθηκε στην πρωτεύουσα των Η.Π.Α. το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο με κύριο σκοπό την προώθηση της διεθνούς νομισματικής συνεργασίας μεταξύ των κρατών-μελών και την ισόρροπη ανάπτυξη του διεθνούς εμπορίου. Την ιδρυτική διάταξη υπέγραψαν 29 κράτη μέλη. Στο τέλος του 20ου αιώνα συμμετείχαν 182 κράτη μέλη. Δεν συμμετείχαν τέσσερις φορολογικοί παράδεισοι. Μονακό Λιχτενστάιν, Ανδόρα, Ναουρού.

Την ίδια Πέμπτη, στην ίδια πόλη υπογράφονται από εκπροσώπους 29 χωρών, ανάμεσά τους και η Ελλάδα, τα άρθρα της συμφωνίας

Η ύφεση που άρχισε να μας κτυπά διακριτικά την πόρτα από το τέλος του ’08, παραβιάζοντας οτιδήποτε μετά τον Απρίλη του ’10 και την απόφαση του τότε πρωθυπουργεύοντος, που ανήγγειλε με τόση αφελή άνεση από το ακριτικό Καστελόριζο, την απόφασή του(;) να προσφύγει στο Δ.Ν.Τ., μοιραία δημιούργησε μια σειρά από νέα δεδομένα.

Πέρα από τα προφανή, έφερε και την επανάκαμψη ενοχών. Λογικό, σε κάποιο βαθμό, εφ’ όσον παραμένει στη σωστή κλίμακα. Δηλαδή: Ναι, κάποιοι, αρκετοί, πολλοί ίσως, ζούσαν καλύτερα απ’ ότι «έπρεπε». Όχι όμως όλοι. Ναι Υπάρχει βαθμός συνυπευθυνότητας  για ότι μας συνέβη. Συνυπευθυνότητας από πλευράς πολιτών και ηγεσίας. Έως εκεί όμως. Οποιαδήποτε μεγαλύτερη γενίκευση είναι, λάθος, κατ' αρχάς.

Δημιουργήθηκε λοιπόν ένα ρεύμα, γνήσιο ή κατευθυνόμενο έχει και αυτό τη σημασία του, όπου για κάθε συμφορά που έπληξε τον τόπο και τους κατοίκους, η αιτία του, ήταν απολύτως ημεδαπή.

Ότι τάχα ήμαστε αναφανδόν όλοι τεμπέληδες, κομπιναδόροι, φοροφυγάδες, ένας λαός ακαμάτηδων βουτηγμένος στην διαφθορά. «Καλά να πάθουμε. Δεν μας φταίει, σε τίποτα, κανείς». Αυτό είναι το συμπέρασμα και είναι πολύ βολικό. Αλλά όχι για μας. Για αυτούς που ασκούν εξουσία. Είτε εντός του Ελληνικού χώρου, αν υποτεθεί ότι υφίσταται ουσιώδης δυνατότητα χάραξης ανεξάρτητης πολιτικής, είτε εκτός.

Προφανώς, δεν είναι έτσι. Η Ελλάδα από τα μέσα του 19ου αιώνα, προσπαθούσε να συγκροτηθεί σε ένα σύγχρονο κράτος έχοντας μόνιμα την ανάγκη των αποκαλούμενων

Διάβασα μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη του Δημήτρη Παπαχρήστου στον Αλέξη Γαγλία. Για όσους δεν θυμούνται, ας γίνει η υπενθύμιση ότι ο Δ.Π. υπήρξε η ανδρική φωνή στο ραδιοφωνικό σταθμό της εξέγερσης του Πολυτεχνείου τον Νοέμβριο του ’73. Για όσους επίσης δεν το γνωρίζουν ο Παπαχρήστος ουδέποτε επιχείρησε να ρευστοποιήσει την όποια αγωνιστικότητα του. Ανάμεσα στα πολλά εύστοχα που διετύπωσε, στάθηκα στα εξής:

«...Στήριξα τον ΣΥΡΙΖΑ, χρόνια πριν, μαζί με τον Γλέζο, προσδοκώντας στην ενότητα της αριστεράς.»
«Έγιναν πολλά και αποστασιοποιήθηκα και από αυτούς. Πολιτική δεν είναι να υπογράφεις μνημόνια, ούτε η αλαζονεία και ο παραγοντισμός που αμέσως επέδειξαν. Γίνανε συμπλήρωμα του συστήματος, φοβήθηκαν την ανατροπή. Τώρα έχουμε έναν πρωθυπουργό που δηλώνει ότι είχε την ψευδαίσθηση ότι το δίκιο θα επικρατήσει… Που; Στο στόμα του λύκου; Δεν «κάνεις» λοιπόν, δεν αντιλαμβάνεσαι τι σημαίνει χρηματοπιστωτικό σύστημα, αγορές, Ε.Ε., Γερμανοί τραπεζίτες…»

Ξαναδιαβάζοντας την πρόταση: «Πολιτική δεν είναι να υπογράφεις μνημόνια, ούτε η αλαζονεία και ο παραγοντισμός που αμέσως επέδειξαν» θυμήθηκα αμέσως κάτι παρόμοιο από το βιβλίο της Έλλης Παππά «Μαρτυρίες μιας διαδρομής» που κυκλοφόρησε το ’10, μετά το θάνατό της. Να μην λησμονήσουμε ότι η Παππά υπήρξε θανατοποινίτισα και βαθιά στην παρανομία σε εποχές χαλεπές. Είχε περάσει από 40 κύματα.

Σε ένα κεφάλαιο με τίτλο «Παραδείγματα πολύ διδακτικά» ιστορεί τη διαφοροποίηση της συμπεριφοράς κάποιων στελεχών στο χρονικό διάστημα από την απελευθέρωση της Αθήνας έως το μακελειό του Δεκέμβρη. Αντιγράφω:

Δεν είναι καθόλου βολική αυτή η διχογνωμία, που κυριαρχεί στην ερμηνεία των γεγονότων του παρελθόντος. Δεν μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι είναι μια Ελληνική καινοτομία, μπορεί όμως να βεβαιώσει ότι στον τόπο μας, συμβαίνει με τρόπο ακραίο. Όπως τόσα άλλα.
Κι όσο πιο σημαντικό αλλά και πιο φρέσκο, ιστορικά, είναι το γεγονός, τόσο πιο ακραίες τιμές παίρνουν οι ερμηνείες.

Εννοώ, ότι με τους Μηδικούς πολέμους ή τον Πελοποννησιακό, το ενδιαφέρον εστιάζεται κυρίως, σε ακαδημαϊκό επίπεδο.

Στο Βυζάντιο φουντώνει κάπως η συζήτηση για την Ελληνικότητά του, αλλά από το '21 και μετά οπότε μπαίνουν τα θέματα της ταξικότητας της εξέγερσης, αρχίζει η συζήτηση να θερμαίνεται.

Κι' αν περάσουμε στον 20ο αιώνα, εκεί είναι που υπάρχει πλέον μεγάλη αντιπαλότητα για την ερμηνεία των τόσο πολλών αλλά και τόσο σοβαρών γεγονότων, που σημάδεψαν το παρελθόν μας. Που σημάδεψαν τους πρόγονούς μας και

Λίγες προτάσεις, κάποια στοιχεία αλιευμένα από σχετική βιβλιογραφία δίνουν μερικές απαντήσεις σε αντίστοιχα ερωτήματα. Αν μάλιστα συνδυαστούν, προσφέρουν ακόμα περισσότερες, ενίοτε και  εφιαλτικότερες.

Από την Ιστορία του Κων/νου Παπαρρηγόπουλου για το τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου και την ήττα των Αθηνών:
«...και το χειρότερο, η μεγάλη ανηθικότητα του όχλου προκάλεσε φοβερή ανηθικότητα των λίγων, οι οποίοι στηριζόμενοι στη σπαρτιάτικη φρουρά, εκτράπησαν σε ακόμα φοβερότερα εγκλήματα.»

Από την «εισαγωγή στην Ιστορία της Ελληνικής κεφαλαιοκρατίας», του Γιάνη Κορδάτου: 
«... στα 1837 έγινε κι' όλας διάβημα από τον γάλλο πρεσβευτή της Αθήνας, τον Lagrene, να διορισθή Υπουργός των Οικονομικών Γάλλος»

Από μια πολύ ενδιαφέρουσα έκδοση, όπου ο Ιταλός καθηγητής φιλοσοφίας Antonio Negri, συνομιλεί με την Γαλλίδα καθηγήτρια ψυχανάλυσης, Anne Dufourmantelle πάνω σε κάθε γράμμα του λατινικού αλφάβητου σαν μια σύντομη εισαγωγή στην ιδέα για ένα βιογραφικό αλφαβητάρι.

Η κουβέντα φθάνει στο Ε, οπότε προβάλλεται η λέξη Empire (αυτοκρατορία) και στην ερώτηση της Γαλλίδας: «Τι ακριβώς είναι μπροστά στα μάτια μας;» απαντά:

Πριν μισό αιώνα και κάτι ακόμα, η 28η Οκτωβρίου, ήταν η πρώτη, χρονικά, σημαντική επέτειος που μάθαινε ένα πρωτάκι. Ένας μαθητής της πρώτης Δημοτικού. Τέσσερις μόλις εβδομάδες από τότε που άνοιγαν τα σχολεία, ήταν ο εορτασμός και έρχονταν όλα με ένα είδος αυστηρού σεβασμού.

Αναφέρομαι στη γενιά μου, σε εκείνους που πέρασαν το κατώφλι του σχολείου τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του '60. Τότε που μάθαινες να συλλαβίζεις, να προσθέτεις, να αφαιρείς.

Οι πρώτες εικόνες λοιπόν από αυτήν επέτειο, ήταν μια λέξη: «ΟΧΙ». Ήταν η εικόνα του ηρωικού φουστανελοφόρου πάνω στα άγρια βουνά, μα καιη ιαχή «αέρα», η εφόρμηση εφ' όπλου λόγχη. Ήταν τα σημαιάκια στις παρελάσεις, αλλά και καροτσάκια με ακρωτηριασμένους του πολέμου.

Είχαν περάσει μόλις 23 χρόνια από την Ιταλική εισβολή. Στα μάτια ενός εξάχρονου ήταν ασύλληπτα πολύς χρόνος. Στα μάτια ένός πενηνταοκτάχρονου είναι κάτι λίγο, σχεδόν το ενα τρίτο της ζωής του και στην πνοή της Ιστορίας είναι μια ανάσα.

Και περνούσαν τα χρόνια, και η επέτειος ήταν πάντα εκεί να μας θυμίζει την πρώτη ήττα του άξονα σε εκείνα τα ζοφερά χρόνια του δεύτερου μεγάλου μακελειού του 20ου αιώνα. Η διδαχή των γεγονότων ήταν τότε περιορισμένη.

Ακόμα πιο περιορισμένη ήταν η

Το τέλος της θερινής ώρας, έγινε ως συνήθως  την τελευταία Κυριακή του Οκτωβρίου. Όπως μας έχουν πληροφορήσει,  το θερινό ωράριο ισχύει προκειμένου να εξοικονομηθεί ενέργεια.

Μολοντούτο, οι χώρες και οι πληθυσμοί της Ασίας και της Αφρικής, η πλειοψηφία δηλαδή του πλανήτη, δεν συμμετέχουν. Στην Ελλάδα το μέτρο ισχύει από το 1975, απότοκο της ενεργειακής κρίσης του ’73, ενώ στις μέρες μας αποτελεί, πια, οδηγία της Ε.Ε. η οποία υποχρεώνει τα κράτη μέλη να την εφαρμόσουν.

Περιορισμένες, προσπάθειες να εφαρμοστεί το μέτρο στον τόπο μας, είχαν γίνει τις δεκαετίες του ’30 του ’40 και του ’50.  Φέτος, η αλλαγή της ώρας έγινε, ίσως, κάπως περισσότερο αισθητή, για δύο λόγους. Την, σχεδόν σε όλη την Ελλάδα, απότομη επιδείνωση του καιρού, με καταρρακτώδεις βροχές, πτώση της θερμοκρασίας,  θυελλώδεις ανέμους και τον άδικα σκληρό χειμώνα, δεν αναφέρομαι στα μετεωρολογικά, πού περιμένει πολλούς από 'μας.

Κι’ έτσι τα σπίτια κρύωσαν μέσα σε λίγες ώρες, και η πρώτη δύση πριν τη συνηθισμένη στιγμή, προέκυψε κρύα και μελαγχολική.

Στο ίδιο κλίμα έρχονται και μερικές εικόνες από την βόρεια Ελλάδα λίγο πριν την αλλαγή της ώρας.

Στριμωγμένος, άσχημα και άγρια στα σκοινιά ενός ρινγκ με ελάχιστη πολιτική, αλλά περισσευούμενη οικονομική ίντριγκα, σε ένα στίβο μάχης όπου ένα ολόκληρο κράτος είναι ελλιποβαρές απέναντι σε λίγες τράπεζες, ο αιρετός, αταίριαστος Ελληνικός  κυβερνητικός σχηματισμός αγωνίζεται να επιβιώσει.

Οι προηγούμενες ηγεσίες της όποιας Αριστεράς χρεώθηκαν εύκολα και άνετα μια σωρεία δεινών, διότι όπως διδασκόμαστε, η Ιστορία καταγράφεται από τους νικητές. Μετά τις πρώτες μετεμφυλιακές δεκαετίες, το πιο υγιές τμήμα της επόμενης γενιάς της, σημαδεμένο από τύψεις έστερξε να δώσει δίκαια και ανάσες σε ένα μεγάλο σύνολο αδίκως ταλαιπωρημένων. Η σκιά του Εμφυλίου ήταν ακόμα βαριά.

Η μεταπολίτευση ήρθε με τη σειρά της, να βγάλει από το κοινωνικό περιθώριο χιλιάδες λαμπρά μυαλά και άλλες τόσες αθώες ψυχές, ενώ η αλλαγή,

Δεν γνωρίζω πόσοι έχουν το προνόμιο να έχουν, να συντηρούν «εξοχικό». Δεν ξέρω καν, αν αποτελεί προνόμιο ή βαρίδι, στο πλαίσιο μιας  οικονομίας που βιάζεται μέσα από ολότελα λανθασμένες επιλογές της εξουσίας, να εξαθλιώσει ένα ευρύτατο τμήμα της κοινωνίας.

Μπορώ να υπολογίσω όμως, πως η διατήρηση ενός οποιουδήποτε «εξοχικού», ήταν μια διαδικασία που απαιτoύσε πολύ συναίσθημα, αρκετό χρόνο και λίγο χρήμα. Ατυχώς, όπως πολλά πράγματα που διέπουν την εποχή μας, η σειρά αντεστράφη. Έτσι έγινε αρκετό χρήμα, κάποιος χρόνος και στο βάθος ολίγον από συναίσθημα.

Τα σκεφτόμουν όλα τούτα μια εποχή που οι, και κάπως ειρωνικά, αποκαλούμενοι «νοικοκυραίοι», μπαίνουν σε μια διαδικασία να κλείσουν τις θερινές κατοικίες τους.