Φθινοπωρινές αναζητήσεις (24.12.2008) PDF Print E-mail

Μετά από ένα καλοκαίρι που τελείωσε με πολλές βροχές το φθινόπωρο ήρθε πρόωρα και λαμπρά έτσι όπως δεν το είχαμε συνηθίσει τα τελευταία χρόνια.Η βόρεια Ελλάδα, τόπος πλούσιος και ισορροπημένος, έχει πολλούς τρόπους να μαγέψει τον ταξιδιώτη ειδικά αυτή την εποχή.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Καλαμπάκα - Αετός - Νυμφαίο

Αν η καθημερινότητα, έχει αφήσει κάποια περιθώρια να ισχύει ακόμα μέσα σου, η Καβάφειος τοποθέτηση σχετικά με τη σπουδαιότητα του ταξιδιού, όπου σημασία δεν έχει τόσο ο προορισμός όσο το ίδιο το ταξίδι, τότε η κάθε επιλογή αποκτά μεγαλύτερο νόημα.Έτσι, αργά το απόγευμα διασχίζοντας την μεγάλη ευθεία της Ανθήλης, λίγο πριν τη Λαμία και έχοντας κατεύθυνση προς το Θεσσαλικό κάμπο, αποφασίζεις όλως αιφνιδίως να μην ακολουθήσεις το κοντύτερο και αρκετά συντομότερο πέρασμα από τη Όθρη, μέσω Δομοκού, αλλά την σαφώς μεγαλύτερη διαδρομή πάνω στο εθνικό δίκτυο μέχρι τη διασταύρωση του Βόλου. Η αποζημίωση έρχεται από εκεί και μετά. Την ώρα που ο ήλιος χάνεται στη δύση, όλη η διαδρομή μέχρι τα Φάρσαλα και το Ν. Μοναστήρι, ξετυλίγεται σε μια ελάχιστα κατοικημένη περιοχή. Με μηδενική σχεδόν κίνηση τροχοφόρων, ανάμεσα στην υγρασία της γης και στο μοσχοβόλημα των βαμβακοκαλλιεργειών και των καπνών, στο τελευταίο φως της ημέρας, με μια σπάνια ηρεμία κατακλύζεσαι από την ομορφιά της ελληνικής υπαίθρου, όπως ξετυλίγεται στην αρχή της μεγαλύτερης πεδιάδας της. Του Θεσσαλικού κάμπου.

Αρκετά χιλιόμετρα βορειότερα, η Καλαμπάκα είναι η τελευταία πόλη του κάμπου πριν τους ορεινούς όγκους της Δυτικής Μακεδονίας και της Ηπείρου. Προφανώς δεν θα ήταν τόσο δημοφιλής αν δεν βρισκόταν στους πρόποδες των επιβλητικών Μετεώρων.Μέσα στο σκοτάδι, κι αν έχει καθαρή ατμόσφαιρα, οι όγκοι των βράχων ξεχωρίζουν φωτισμένοι από την μέση σχεδόν της απόστασης των 20 χιλιομέτρων που μεσολαβούν από τα Τρίκαλα ως την Καλαμπάκα, δημιουργώντας ένα απόκοσμο ντεκόρ, ένα ξεχωριστό σκηνικό.Το επόμενο πρωινό η άγρια ομορφιά τους, περιμένει τον ταξιδιώτη να θαυμάσει το τοπίο αλλά και να πραγματοποιήσει μια επίσκεψη στα μοναστήρια της Ορθοδοξίας που υπάρχουν και συντηρούνται από τον 14ο αιώνα. Οι μονές της Αγ. Τριάδος, Βαρλαάμ, Μεταμορφώσεως, Αγ. Στεφάνου, Αγ. Νικολάου και Ρουγάνου είναι οι σπουδαιότερες και ανήκουν στους μεταβυζαντινούς χρόνους. Πέρα από τη γνωριμία με τον μοναστικό βίο, ενδιαφέρον παρουσιάζουν η αρχιτεκτονική των μονών, ο ζωγραφικός διάκοσμος, οι βιβλιοθήκες και τα σκευοφυλάκια. Αν ο καιρός είναι καλός και δεν επικρατούν οι χαμηλές νεφώσεις η θέα είναι μοναδική, αλλά ακόμα και αν οι καιρικές συνθήκες είναι δυσμενείς, με τα σύννεφα να καλύπτουν τους βράχους, ελάχιστη ορατότητα και ισχυρούς ανέμους η ανάβαση αξίζει τον κόπο.Οι βράχοι αποτελούν το βορειοδυτικό ορόσημο του θεσσαλικού κάμπου, αφού πίσω από αυτούς ξεκινούν τα ορεινά περάσματα για Ιωάννινα προς δυσμάς και Γρεβενά προς βορρά. Εκεί μάλιστα σταματά και το δίκτυο του Ο.Σ.Ε. προς τα βορειοδυτικά.Αφήνοντας την Καλαμπάκα, οδηγώντας δίπλα στην κοίτη του Ίωνα ποταμού αρκετοί υπαίθριοι πωλητές προσφέρουν  τα αγαθά της Μακεδονικής γης, φρούτα, καρπούς, βότανα, μέλι.

Ακολουθώντας τα ορεινά περάσματα προς Γρεβενά διασχίζουμε την πανέμορφη κοίτη του ποταμού Βενέτικου με μορφολογία κοντινή σε εκείνη των Μετεώρων όπου κυριαρχούν οι σμιλεμένοι γκρίζοι όγκοι των βράχων. Αν έχει βρέξει πρόσφατα, τα νερά θα είναι καφετιά ανακατεμένα με τη λάσπη αν όμως η ανομβρία είναι σχετικά παρατεταμένη θα είναι διαυγή.

Από τα Γρεβενά ως την Κοζάνη μεσολαβούν τα 50 περίπου χιλιόμετρα του ήδη έτοιμου τμήματος της Εγνατίας οδού που είναι εθνική αρτηρία προς μίμηση. Άνετη, ταχύτατη, απόλυτα ασφαλής με στηθαίο ανάμεσα στα δυο ρεύματα κυκλοφορίας με σωστή σήμανση.

Τα επόμενα 47 χιλιόμετρα από την Κοζάνη έως το Αμύνταιο διασχίζουν όλη τη λεκάνη της Πτολεμαίδας που είναι φημισμένη για τα πλούσια λιγνητοφόρα κοιτάσματά της. Για αυτό εξ’ άλλου και τόσες διάσπαρτες μονάδες παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος. Δεν θα είναι υπερβολή αν πούμε ότι εκεί χτυπάει η ηλεκτρική καρδιά της Ελλάδας. Λίγα χιλιόμετρα δυτικά από το Αμύνταιο στους πρόποδες του όρους Βέρνον (ή  Βίτσι) συναντάμε το χωριό Αετός. Εκεί λειτουργεί το κέντρο ενημέρωσης για την αρκούδα. Είναι ένας σύγχρονος μουσειακός χώρος με σκοπό την μετάδοση γνώσεων και την ευαισθητοποίηση του κοινού. Αξίζει πραγματικά μια επίσκεψη εκεί προκειμένου να μάθουμε τι ακριβώς συμβαίνει με τις αρκούδες, να αποσαφηνίσουμε τους μύθους από την πραγματικότητα και να ανακαλύψουμε πόσο σπουδαία δουλειά έχει γίνει από τον «Αρκτούρο» μια αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία που ιδρύθηκε πριν από 10 έτη. Αν μάλιστα στην παρέα βρίσκονται παιδιά θα έλεγε κανείς ότι η επίσκεψη στο κέντρο είναι επιβεβλημένη προκειμένου να αποκτήσουν ευθύς εξ’ αρχής τη σωστή πληροφόρηση και ευαισθησία.

Δέκα χιλιόμετρα δυτικότερα, σκαρφαλωμένο πάνω στις ανατολικές πλαγιές του Βίτσι βρίσκεται το Νυμφαίο. Ένα κλασσικό παράδειγμα πως θα μπορούσε να είναι η ελληνική επαρχία, αν προσεχτεί, αν δοθούν κίνητρα, αν υπάρχει πίστη και όραμα.

Είναι ίσως λιγότερο από 10 χρόνια από τότε που ο Γιάννης Μπουτάρης έδωσε πνοή στο Νυμφαίο κατασκευάζοντας δυο εξαίρετους ξενώνες και αναδεικνύοντας τη φυσική του ομορφιά. Μπορεί ο επιχειρηματίας να μην έχει πλέον εμπλοκή με το χώρο, αλλά τα σημάδια της καλαισθησίας έχουν παραμείνει. Τις γιορτές και τις αργίες το χωριό δέχεται ένα ογκώδες κύμα επισκεπτών  που πλημμυρίζουν κάθε γωνιά του.

 

 

 

 

Δεν είναι τυχαίο ότι στις παρυφές του Νυμφαίου στήθηκε από τον «Αρκτούρο» το καταφύγιο της αρκούδας που είναι ένας χώρος μόνιμης φιλοξενίας αιχμάλωτων αρκούδων. Ειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό αναλαμβάνει την ξενάγηση και την παροχή κάθε πληροφορίας για το τι και πως έχει γίνει εκεί, στο καταφύγιο, στα 57 στρέμματα δάσους οξιάς  που εκτρέφονται και φιλοξενούνται 13 αιχμάλωτες αρκούδες. Είναι ζώα που ήταν πρώην χορεύτριες σε νομάδες γύφτων που έδιναν παραστάσεις ανά τα Βαλκάνια, η προέρχονται από ζωολογικούς κήπους και δεν είναι δυνατόν να επανενταχθούν και να επιβιώσουν πλέον στο φυσικό τους περιβάλλον. Έτσι μεταφέρονται στο καταφύγιο όπου θα ζήσουν το υπόλοιπο της ζωής τους με την ανθρώπινη πια μέριμνα. Η Ελλάδα είναι από τις ελάχιστες ευρωπαϊκές χώρες που έχουν ελεύθερους πληθυσμούς αρκούδας. Λιγότερες από 150 αρκούδες ζουν σήμερα  στα δάση της Ροδόπης και της Πίνδου, αφού η καφέ αρκούδα (Ursus arctos) ανήκει στα είδη που απειλούνται με εξαφάνιση και προστατεύεται από την Ελληνική, Κοινοτική, και Διεθνή νομοθεσία. Αυτά, και άλλα πιο ενδιαφέροντα μπορείτε να ακούσετε από τα μέλη του «Αρκτούρου» εκεί στον Αετό και στο Νυμφαίο.

Καστοριά - Γάβρος – Πρέσπες

Κάτι λιγότερο από 50 οδικά χιλιόμετρα από τον Αετό προς τα δυτικά βρίσκεται η πόλη της Καστοριάς. Με πλούσιες παραδόσεις και μοναδική φυσική ομορφιά η Καστοριά μπορεί να μην συντηρεί την νοσταλγική εικόνα του παρελθόντος της, αλλά παραμένει μια άκρως ενδιαφέρουσα από κάθε άποψη πόλη. Το Λαογραφικό μουσείο, οι 70 βυζαντινές εκκλησίες, ο πρόσφατα ανακαλυφθείς παραλίμνιος οικισμός στο Δυσπηλιό, ο προφήτης Ηλίας και ο Αγ. Μηνάς στην κορφή του λόφου της πόλης, και τα πολλά αρχοντικά αποτελούν ενδιαφέρουσες ιστορικές τοπικές σελίδες

Η πόλη απλώνεται στο λαιμό μιας γλώσσα γης που εισχωρεί μέσα στη λίμνη της Ορεστιάδας. Ο περιφερειακός, παραλίμνιος δρόμος, είναι εξαιρετικής ομορφιάς προσφέρεται για περίπατο και για γνωριμία της γραφικής εκκλησίας της Μαυριώτισας και της σπηλιάς του δράκου, όπου δεν έχει εξερευνηθεί ακόμα από τους επιστήμονες.

Οι καστοριανοί αναδείχτηκαν σε κορυφαίους τεχνίτες της γούνας, οι βιοτεχνίες γνώρισαν μεγάλη άνθηση, το επιμελητήριο της πόλης ήταν από τα μεγαλύτερα της Ελλάδας, το τελωνείο της δεν προλάβαινε να εκτελωνίζει τα αγαθά. Διάφορες όμως αλλαγές στις τάσεις της οικονομίας, το οικολογικό κίνημα, ο οξύς ανταγωνισμός, άλλαξαν τις ισορροπίες και η συγκεκριμένη αγορά γνώρισε παρατεταμένη και σοβαρή κρίση.

Η κατάρρευση της Σοβιετικής ένωσης πάντως, δημιούργησε καινούργιες ευκαιρίες. Η Ρώσικη γλώσσα αντικατέστησε τις γερμανόφωνες επιγραφές στα γουναράδικα της πόλης, το πράγμα άρχισε να έχει πάλι κάποιο ενδιαφέρον, αν και η νοσταλγία των πρεσβυτέρων, για τις παλαιότερες πιο καθαρές εποχές, είναι δεδομένη και δικαιολογημένη.

Λιγότερα από 20 χιλιόμετρα βορειότερα από την Καστοριά στο δρόμο για την επίσης ακριτική Φλώρινα βρίσκεται το χωριό Γάβρος. Η καλύτερα βρισκόταν. Εδώ και δεκαετίες δεν κατοικείται. Είναι ο αντίποδας της περίπτωσης Νυμφαίο. Δεκάδες κατοικίες έχουν αφεθεί ανυπεράσπιστες στο πέρασμα του χρόνου, και καταρρέουν. Στα χρόνια μας ένας μόνον άνθρωπος κατοικεί εκεί, εποχιακά μάλιστα, ο Σωτήρης μαζί με το κοπάδι του, που αριθμεί 30 αγελάδες. Άριστα ενημερωμένος για τα τεκταινόμενα, θυμάται με πίκρα το παρελθόν, αναφέρεται στις αιτίες του μαρασμού, την αστυφιλία, την ανεργία, στα μεγάλα συμφέροντα που ορίζουν τις πολιτικές, τις έριδες, τις συγκρούσεις,  με σκέψεις που ξαφνιάζουν. Στα 70 του, με τρία παιδιά, δείχνει μια ισορροπία, μια σοφία, χωρίς λόγια οργής, χωρίς μίσος. Την  Αθήνα δεν την έχει γνωρίσει αλλά έχει μια μόνο ερώτηση για αυτήν:«Είναι τόσο άσχημα όσο φαίνεται στην τηλεόραση;»

Λίγες δεκάδες χιλιόμετρα μακρύτερα βρίσκονται οι Πρέσπες. Σπουδαίος υδροβιότοπος, από τους σημαντικότερους στην Ευρώπη, με δεκάδες είδη σπάνιας πανίδας, Αξίζει μια επίσκεψη στο ακριτικό χωριό Ψαράδες, αν και τα μηνύματα που θα έρθουν είναι απαισιόδοξα. Είναι μακρύ το χρονικό διάστημα που η στάθμη της μεγάλης Πρέσπας πέφτει χωρίς να υπάρχουν σαφείς εξηγήσεις. Τα τελευταία 10 χρόνια εκτιμάται ότι έχει υποχωρήσει περισσότερο από 6 μέτρα. Ανάμεσα στις αιτίες είναι η ανεξέλεγκτη άρδευση, η μείωση των βροχοπτώσεων και πιθανότατα κάποιος σεισμός, που με ρήγμα το οποίο δημιούργησε στο βυθό της λίμνης εκτρέπει τα νερά σε υδροφόρους ορίζοντες ή σε άλλη λίμνη! Τα σημάδια της υποχώρησης της στάθμης είναι διακριτά σε όλη την επιφάνεια της λίμνης.

Εύκολα θα βρεθεί κάποιο ταχύπλοο που θα σας ξεναγήσει στις ελληνικές ακτές της λίμνης. Ενδιαφέρον έχουν τα ασκηταριά και ιδιαίτερα αυτό της Παναγίας Ελεούσας. Είναι ένα ναΐσκος  οικοδομημένος στο μοιχό τεράστιας σπηλιάς που είναι σμιλεμένη, από τη φύση, πάνω στο βράχο, δεκάδες μέτρα ψηλότερα από την επιφάνεια της λίμνης, κρυμμένη από τα αδιάκριτα βλέμματα του (τότε) κατακτητή.

Το ασκηταριό έδωσε προστασία και πίστη στους ασκητές που έζησαν εκεί πριν από αιώνες σε ένα σκηνικό απαράμιλλης ομορφιάς αλλά και αγριάδας, χωρίς την παροχή ενέργειας, νερού, και με ελάχιστες προσβάσεις σε τροφή. Στο γυρισμό από τους Ψαράδες έχοντας, από το ύψωμα, οπτική επαφή με ένα μεγάλο μέρος της λίμνης γίνεται άμεσα αντιληπτό το πόσο έχει υποχωρήσει η στάθμη του νερού. Αλλεπάλληλα σημάδια στη γη με τις καμπύλες που αφήνει το νερό καθώς λιγοστεύει δείχνει ένα πρόβλημα που ψάχνει λύση.

Εντύπωση επίσης προκαλεί στον επισκέπτη η νέα γέφυρα στην μικρή Πρέσπα που συνδέει μόνιμα πια τον Αγ. Αχιλλέα. Μια σύγχρονη κατασκευή με μοντέρνα υλικά που εξασφαλίζει την επικοινωνία. Αν τώρα, ταιριάζει στο φυσικό περιβάλλον είναι μια άλλη κουβέντα. Πολλά πράγματα φαίνονται -και αρκετά είναι- αταίριαστα, πολλές ανάγκες πρέπει να καλυφθούν...

 

Δημοσιεύτηκε στο ένθετο Votre Beaute auto του Votre Beaute τ. 146.το Δεκέμβριο του 2002