H κοινωνία προετοιμάζει το έγκλημα. Ο εγκληματίας το διαπράττει.

^{_{Ηenry Thomas}}

Το αστυνομικό ρεπορτάζ χρησιμοποιεί, αυτή την εποχή, χαρακτηρισμούς του τύπου “καλπάζει” ή “στο κόκκινο” ή “διπλασιάστηκε” όταν θέλει να περιγράψει την εγκληματικότητα. Όσοι, λόγω ηλικίας, έχουν το συγκριτικό πλεονέκτημα δεν απασχολούνται ιδιαίτερα με τα νούμερα των στατιστικών. Όχι ότι οι αριθμοί όταν χρησιμοποιούνται σωστά και δίκαια σφάλλουν, αλλά δεν αποτελούν παρά ένα τμήμα της αλήθειας. Το άλλο μισό, βρίσκεται σε συνθήκες που δεν είναι εύκολο να αποτυπωθούν ή ακόμα να ερμηνευθούν με νούμερα.

Δεν είναι μόνον τα νούμερα που περιγράφουν την πραγματικότητα. Είναι ο τρόπος της ζωής,

Το προφίλ του κακοποιού (του γρυλάκια, του κλεφτοκοτά, του μπουγαδοκλέφτη της δεκαετίας του '50 και του '60 που περιγράφει με λεπτομέρεια αλλά και τρόπο χαριτωμένο ο λαογράφος Ηλίας Πετρόπουλος είναι μια ξεχασμένη υπόθεση.

Ακόμα και η περίπτωση του Θόδωρου Βενάδρου (εικόνα αριστερά), του περιώνυμου “ληστή με τις γλαδιόλες”, δράστη της πρώτης ένοπλης ληστείας τράπεζας στον τόπο μας, (Νοέμβριος '73) είναι μια πολύ μακρινή εικόνα, όπου η στάση του πρωταγωνιστή ήρθε να δώσει μια ολότελα διαφορετική, σχεδόν ανατρεπτική εικόνα. Ο ακραία περιπετειώδης τρόπος που έζησε, αλλά και πέθανε, του πρόσφερε την ευκαιρία να κοινωνικοποίησε την παραβατικότητα του. Στην κηδεία του, (Ιούλιος '84) του επιφυλάχθηκαν τιμές από πλήθος κόσμου ενώ κατατέθηκε και στεφάνι από «τα αήττητα παιδιά της 17 Νοέμβρη».

Η εγκληματικότητα εκείνης της εποχής όμως, είναι ένα μακρινό παρελθόν. Η τρέχουσα εγκληματικότητα έρχεται συνδυασμένη με την αναλγησία του σήμερα, την καταστροφή κάθε ηθικού κώδικα, την αδικαιολόγητη, άνευ μέτρου χρήση βίας, την παρουσία μεγάλου πλήθους άνεργων αλλοδαπών και βέβαια τις οικονομικές συνθήκες.

Δεν είναι καθόλου άμοιρη της οικονομίας, η εγκληματικότητα. Είτε σε μια κοινωνία που οδεύει με ταχείς αναπτυξιακούς ρυθμούς, είτε όταν βαδίζει αργά βασανιστικά σε βαθιά ύφεση διαρκείας είναι αναμενόμενη, για διαφορετικούς λόγους, η αύξηση εγκληματικότητας.

Στην πατρίδα μας ζήσαμε το πρώτο από το τέλος του 20ού αιώνα, ενώ τώρα βιώνουμε το δεύτερο. Η μεγάλη αυτή απόκλιση δημιούργησε την αντίστοιχη εγκληματικότητα και η τόσο κοντινή χρονικά συνύπαρξη των δυο αυτών, τόσο αντίθετων οικονομικών τάσεων, επιτάχυνε τις συνέπειες της (εγκληματικότητας). Ο γρήγορος, ανήθικος, παραβατικός πλουτισμός, η αποτυχία κάθε σοβαρού ελεγκτικού μηχανισμού, η απώλεια ντροπής και η προβολή όλων των παραπάνω σαν επιτυχία λειτούργησε σαν μαγνήτης σε κάθε είδους εγκληματικότητα.

Τώρα που οι οικονομικές συνθήκες ανατράπηκαν, δοκιμάζοντας τις συνοχές μιας κοινωνίας ήδη ανισόρροπης είναι επίσης αναμενόμενη μια εκ νέου αύξηση της εγκληματικότητας.

Είναι μια εξέλιξη δυσάρεστη, αλλά πίσω από αυτή κρύβεται μια ακόμα πιο ζοφερή πραγματικότητα. Η επιθετικότητα, η χρήση βίας, η απουσία λογικής συνεννόησης των ανθρώπων που μοιράζονται μια δουλειά, ένα θρανίο, ένα δρόμο, μια πόλη.

Ο πολιτισμός, μοιραία, δείχνει να υποχωρεί ενώπιον του ενστίκτου της επιβίωσης, μπροστά στη σκοτεινή πλευρά των υπό πίεση ανθρώπων.

δημοσιεύτηκε και στο περιοδικό Car & Driver τ.263 Νοέμβριος 2011