“όλα τα αθλήματα για όλο τον κόσμο»

Pierre de Coubertin

Ο ρομαντικός παιδαγωγός Pierre Frédy, βαρόνος de Coubertin, εγκατέλειψε τον μάταιο κόσμο μας το 1937. Σε ηλικία 35 χρόνων, το 1898, είδε το όραμά του, της τέλεσης των σύγχρονων ολυμπιακών αγώνων, να πραγματοποιείται.

Από τότε βέβαια συνέβησαν πολλά, ώστε ήδη από τα μέσα του 20^ου αιώνα να διατυπώνονται άλλες απόψεις. Ένας σημαντικός στοχαστής, ο George Orwell, μας δίνει το μέτρο: «Τα σοβαρά αθλήματα δεν έχουν τίποτα το κοινό με το ευ αγωνίζεσθαι είναι δεμένα με ζήλια, κομπασμό, μίσος, ασέβεια και όλους τους κανόνες της σαδιστικής ευχαρίστησης στην παρακολούθηση βίας. Με άλλα λόγια είναι πόλεμος χωρίς πυροβολισμούς.»

Αν τεθεί υπ’ όψιν ότι ο Άγγλος διανοητής πέθανε το 1950 θα είχε ενδιαφέρον να διαβάζαμε τις απόψεις του σήμερα. Σήμερα που 23χρονα παιδιά, πρωταγωνιστές των αθλημάτων, αμείβονται ηγεμονικά, σήμερα που τα σπορ είναι βιομηχανία θεάματος.

Είναι διάσπαρτα τα συμβάντα που δίνουν τις αφορμές για τούτο το σημείωμα και προφανώς άλλα τόσα θα ακολουθήσουν.

Η τεράστια εξάπλωση που γνωρίζουν τα σπορ σε παγκόσμια κλίμακα και ασφαλώς η συμβολή της τηλεόρασης τα έχουν τοποθετήσει, τουλάχιστον σε ότι αφορά την προβολή των κοινωνών τους, δίπλα σε παραδοσιακούς πυλώνες εξουσίας όπως η πολιτική ή η θρησκεία.

Να θυμίσουμε τις υποκλίσεις της πολιτείας από αρχαιοτάτων χρόνων απέναντι στους Ολυμπιονίκες , αλλά και τις σχετικά πρόσφατες πρωθυπουργικές παραινέσεις: «κοιτάξτε τώρα να τους τα πάρετε» (μετά την κατάκτηση του Euro 2004)

Ο αθλητισμός επιπέδου είναι ένα επικερδέστατο επάγγελμα που αφήνεται να εννοηθεί πως εξισώνει τις αντιθέσεις του κόσμου. Ένα φτωχόπαιδο από τη Μαδέιρα μπορεί να στοιχίζει στο χρηματιστήριο του ποδοσφαίρου 92 εκατομμύρια €, ένας νέος από τις φαβέλες του Σάο Πάουλο που έχασε τα δόντια του από υποσιτισμό μπορεί να στεφθεί παγκόσμιος πρωταθλητής και ένας έφηβος από την πιο ξεχασμένη χώρα της Αφρικής να υπογράψει ηγεμονικό συμβόλαιο στην premier league. Άρα όλοι έχουν ευκαιρίες. Όσες κι’ όταν αγοράζεις λαχείο.

Όλα αυτά σε συνδυασμό με το νόμιμο ή παράνομο επίπεδο της στοιχηματικής πρακτικής έχουν δημιουργήσει ένα κολοσσιαίο οικονομικό προϊόν, τμήμα του οποίου νέμονται και οι αθλητές.

Η φιγούρα ενός καλοφτιαγμένου, βαθύπλουτου με τεράστια φήμη αθλητή έχει, σε μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού, μεγαλύτερη λάμψη από οτιδήποτε άλλο. Ειδικά αν τα προσόντα για να φτάσει κάποιος εκεί είναι μόνον αθλητικά. Εξ’ άλλου έχει χρησιμοποιηθεί και ως επιχείρημα (από κορυφαίο έλληνα μπασκετμπολίστα, ανήκοντα κάποτε στην Αριστερά, που την παρούσα χρονική στιγμή εκτελεί χρέη Δημάρχου) ότι αντίθετα με όλους τους άλλους που πλουτίζουν, ο αθλητής δεν εκμεταλλεύεται το μόχθο, την υπεραξία της εργασίας κανενός, παρά μόνο αξιοποιεί τα φυσικά του προσόντα. Χωρίς αυτή η θεωρία να είναι ανακριβής, προφανώς δεν συνιστά πράξης αντίστασης στο τρέχον σύστημα εκμετάλλευσης.

Ασφαλώς και ο επαγγελματικός αθλητισμός αποτελεί ένα επιπλέον εργαλείο στα χέρια της όποιας εξουσίας. Η άποψη: «Τόσο ποδόσφαιρο ούτε στη χούντα δεν βλέπαμε» δεν είναι άστοχη και σε συνδυασμό με τις φιέστες και τα πανηγύρια για κατακτήσεις τίτλων, που η καλαισθησία τους θυμίζει αντίστοιχες τελετές της επταετίας με αντικείμενο την αρετή των ελλήνων μας οδηγεί σε ασφαλή συμπεράσματα.

Το επίπεδο ενός λαού κρίνεται από πολλές παραμέτρους. Κρίνεται και όταν σε τέτοιες εποχές, οι οπαδοί των δύο θεωρούμενων κορυφαίων ομάδων συγκρούονται ξημερώματα σε κέντρο διασκέδασης όπου έχουν καταφθάσει να εορτάσουν οι παίκτες της πρωταθλήτριας ομάδας, συνοδευόμενοι από άνδρες ασφαλείας.

Το επίπεδο δεν είναι απαραίτητα καλύτερο στην εξελιγμένη Ευρώπη. Ο χουλιγκανισμός, οι αγριότητες, εντός και εκτός γηπέδων δεν είναι κάτι που ανήκει στο παρελθόν.

Σε επίπεδο πρωταγωνιστών, η πίεση είναι εμφανής. Οι πρόσφατες περιπέτειες των Terry, Benzema, Ribery, Govou και η δημοσιότητα που γνώρισαν είναι ενδεικτικές. Όταν το trafficking θεριεύει ανεξέλεγκτο, γελοιοποιώντας τον όποιο πολιτισμό της δύσης, είναι, αν μη τι άλλο, υποκριτικό να γίνεται τόσος θόρυβος για τις ερωτικές, έστω εξωσυζυγικές, περιπέτειες μεγάλων ονομάτων του αθλητισμού. Το ρηχό επιχείρημα ότι αποτελούν παράδειγμα για τη νεολαία, μπορεί να ερμηνευτεί και διαφορετικά. Ότι όποιος φθάσει σε αυτό το επίπεδο θα έχει ότι θέλει και τα χίλια ή περισσότερα € του πληρωμένου σεξ δεν θα είναι πρόβλημα.

Ο στόχος όλων των ανωτέρω δεν είναι ο αθλητισμός. Είναι η εκμετάλλευση που γίνεται στο όνομά του. Είναι η παραμόρφωση που υφίσταται ώστε να γεννήσει ακόμα περισσότερο χρήμα και ο τρόπος που τυλίγονται τα προϊόντα ώστε να έλκουν ακόμα περισσότερους ανυποψίαστους πελάτες, ακόμα περισσότερους χαρούμενους χρήστες.