Ιστορίες έλλειψης ντροπής (08.05.2010) |
“Αν η σκλαβιά δεν είναι σφάλμα, τότε τίποτα δεν είναι σφάλμα»
Abraham Lincoln
Όπως τεκμηριωμένα έχει αποδείξει η Ιστορία από τα πρώτα της βήματα, εκείνα του Αιγυπτιακού, του Ελληνικού, αλλά και του Ρωμαϊκού πολιτισμού σε κάθε λαμπερή της στιγμή συνυπήρχε με μια αντίστοιχα σκοτεινή. Όσο πιο λαμπερή η μία, τόσο πιο σκοτεινή η άλλη, Έτσι δεν μπορούμε να λησμονήσουμε το μεγαλείο της Ακρόπολης, δεν μπορούμε να ξεχάσουμε τα λόγια του Περικλή στον Επιτάφιο: «Αγαπούμε το ωραίο, αλλά μένουμε απλοί και φιλοσοφούμε χωρίς να είμαστε νωθροί», αναλογιζόμαστε τις στιγμές που ο Σωκράτης πήγαινε στο θέατρο και καθόταν δίπλα στον Σοφοκλή, στον Ευριπίδη, στον Αριστοφάνη, στο Θουκυδίδη, όλοι σύγχρονοι του, ένα πραγματικό πάν-θεο. Καταλαβαίνουμε πια, ότι ο Βιεννέζος ιατρός άργησε μερικούς αιώνες, καθώς ο μύθος του Οιδίποδα αποδεικνύει ότι ήταν οι αρχαίοι Έλληνες εκείνοι που πρώτοι ψυχαναλύθηκαν, για να μην κάνουμε λόγο για τις θετικές επιστήμες (Θαλής, Πυθαγόρας, Ευκλείδης). Όλα τούτα ήταν το εκτυφλωτικό φως που φώτισε σύμπασα την οικουμένη, που συνυπήρξε όμως με την παχιά σκιά του. Τη δουλεία. Σαν μια σειρά από τύψεις που επιζητούσαν κάθαρση ήρθαν πάλι οι Έλληνες στο πρώτο τους σύνταγμα με την απελευθέρωση από τον Τουρκικό ζυγό, και όρισαν το μεγαλειώδες: «εις την ελληνική επικράτειαν ούτε πωλείται ούτε αγοράζεται άνθρωπος. Αργυρώνητος δε παντός γένους και πάσης θρησκείας, άμα πατήσας το Ελληνικό έδαφος, είναι ελεύθερος και από τον δεσπότην αυτού ακαταζήτητος». Τα μπαϊράκια της εξέγερσης είχαν υψωθεί ψηλότερα και από τα εθνικά θέματα, για όσους δηλαδή πίστεψαν ότι το αθάνατο ‘21 δεν είχε ταξικό χαρακτήρα. Πως ήταν δυνατόν, τέσσερις αιώνες δουλείας αλλά και κοτσαμπασισμού να μην είχαν κάνει τη δουλειά τους;
Σχεδόν ένα τέταρτο του αιώνα αργότερα, το 1848, οι Marx – Engels θα το διατύπωναν, ανάμεσα σε άλλα, στο μανιφέστο τους: «Η ανθρώπινη εργασία δεν είναι εμπόρευμα» και 23 χρόνια μετά, θα ξεκινούσε το πείραμα του σοσιαλισμού στα οδοφράγματα της Παρισινής Κομμούνας που πνίγηκε στο αίμα.
Η σκιά όμως πεισματικά παραμένει. Μπορεί τα συντάγματα των Η.Π.Α. της Βρετανίας, της Γαλλίας να απαγόρευσαν το δουλεμπόριο, να κατήργησαν τη δουλεία, από τις αρχές του 19ου αιώνα, αλλά είναι αφέλεια να πιστεύει κανείς ότι το πρόβλημα λύθηκε. Μια ματιά στο ανατολικό Αιγαίο, στις νότιες Μεσογειακές ακτές της Ισπανίας το αποδεικνύει. Το Φθινόπωρο του 1959, ο λευκός Αμερικανός δημοσιογράφος John Howard Griffin, παντρεμένος με δυο παιδιά τότε (αργότερα απόκτησε άλλα δύο) ακολούθησε μια θεραπεία, μαύρισε το δέρμα του δέρματός του, άλλαξε την εμφάνισή του και χάθηκε στις νότιες Πολιτείες, νέγρος, πένης προσπαθώντας να επιζήσει. Βίωσε τη κατάρα του ρατσισμού και έγραψε το “Black like me”. Ήταν το βιβλίο με τις περισσότερες πωλήσεις στις Η.Π.Α. το ’61. Η Dallas morning news έγραψε: «Κανείς δεν μπορεί να το διαβάσει χωρίς να υποφέρει.» Το 1985 ο Γερμανός δημοσιογράφος, ερευνητής, συγγραφέας, Günter Wallraff γεννημένος το ‘42 στη Κολωνία, άφησε μουστάκι, ξέχασε την μητρική του γλώσσα και προσποιήθηκε τον Τούρκο μετανάστη. Τα όσα έζησε τα περιέγραψε στο βιβλίο του “Ganz unten”, (Εντελώς κάτω στα Ελληνικά, ενώ στην πατρίδα μας κυκλοφόρησε με τον τίτλο: «Στο περιθώριο»). Πούλησε μέσα σε ελάχιστο χρόνο 2,5 εκατομμύρια αντίτυπα και ήταν η πρώτη φορά που δημιουργήθηκαν ουρές στα βιβλιοπωλεία της Δυτικής (τότε) Γερμανίας.
Στις μέρες μας, η γεννημένη το ’61 στις Βρυξέλες, δημοσιογράφος Florence Aubenas, μετά την πεντάμηνη ομηρία της στο Ιράκ, άλλαξε την εμφάνισή της και εργάστηκε άγνωστη μεταξύ αγνώστων ως καθαρίστρια στην Caen της Νορμανδίας. Οι εμπειρίες της καταγράφηκαν στο “Quai de Ouistreham” (αποβάθρες του Ουίστρεχαμ). Μέσα σε λίγες μέρες εξαντλήθηκαν τα 25.000 πρώτα αντίτυπα. Σε όσους νομίζουν ότι αυτές οι ιστορίες αφορούν μόνον τους άλλους, τους σκούρους Αφρικάνους, τους χλωμούς Ασιάτες, ας σκεφτούν τι και πως το κάνουν στις εργασίες τους. Όπως αποδεχτήκαμε αυτό που τόσο εύστοχα έχει διατυπωθεί, ότι δηλαδή το πρώτο θύμα του πολέμου είναι η αθωότητα, έτσι και σε εποχές που αντικειμενικά κρίνονται δύσκολες, αυτό που βάλλεται και πριν απ’ όλα πλήττεται είναι η ανθρωπιά.
Εξ’ άλλου, αυτό που κάπως αόριστα, αποκαλούμαι δύσκολη εποχή, κρίση, ύφεση, είναι ένας πόλεμος. Μόνο που το πεδίο της μάχης είναι ο επαγγελματικός ορίζοντας, τα θύματα είναι οι θέσεις εργασίας και αυτό που χάνεται δεν είναι απαραίτητα οι ζωές, αλλά η αξιοπρέπεια. Στο ερώτημα τι είναι η ζωή χωρίς αξιοπρέπεια έχουν απαντήσει αρκετοί αυτόχειρες, άλλοι τόσοι ηττημένοι και ακόμα περισσότεροι υπερήφανοι. Μια ενδιαφέρουσα απάντηση επί του θέματος, πιθανόν να έχουν δώσει και όσοι αντέστρεψαν, με ολίγη κυνικότητα, το ερώτημα. Αν όμως υπάρχει μια κριτήρια μάχη, που αφορά στην συνέχεια του πιο σημαντικού τμήματος του ανθρώπινου πολιτισμού, είναι αυτή που έχει να κάνει με τις σχέσεις στους τόπους εργασίας.
Εκεί ξεψυχά και στις μέρες μας ο ανθρώπινος πολιτισμός. Εκεί. Από έλλειψη ντροπής…
|