Οι απόψεις του D. Holden σήμερα - (Σαββάτο 6 Απριλίου 2019) Print

Το 1964, ο Βασίλης Μάρος γυρίζει ένα μαυρόασπρο ντοκυμαντέρ πάνω σε σενάριο του Βρετανού David Holden. Συγγραφέας, ραδιοφωνικός παραγωγός και επικεφαλής των ανταποκριτών του εξωτερικού της εφημερίδας The Sunday Times, ειδικευμένος στα θέματα της Μέσης Ανατολής, ο Holden, ανέλαβε και την αφήγηση στη μητρική του γλώσσα.

Ελληνική επαρχία, άνοιξη του 1964.

Το ντοκυμαντέρ έχει τον πετυχημένο και διττό τίτλο «Η Ελλάδα χωρίς κολώνες» και μετά από 48 περίπου λεπτά, με πολύ ενδιαφέροντα πλάνα, όπου μας παρουσιάζουν μια Ελλάδα απούσα σήμερα, οι τελευταίες εικόνες έρχονται μαζί με κάπως θλιμμένες πενιές από ένα μπουζούκι και το εξής σχόλιο:

«Αν κανείς δεν ανοίξει νέα παράθυρα στο μέλλον, η Ελλάδα ίσως καταλήξει να είναι ένα μουσείο για τουρίστες στις παρυφές της Ευρώπης. Ένα υπανάπτυκτο κράτος με υπερανεπτυγμένη Ιστορία. Ένα μέρος όπου οι ξένοι θα έρχονται για διακοπές και που οι Έλληνες θα αναγκάζονται να εγκαταλείψουν για να επιζήσουν»

και πέφτουν οι τίτλοι τέλους: Greece without Columns

Βασίλης Μάρος

Χρονικά βρισκόμαστε, τότε, σε ένα παράθυρο ελπίδας. Για τον περισσότερο Ελληνικό κόσμο. Η Εν. Κεν. Έχει κερδίσει επιβλητικά την εκλογική αναμέτρηση. Το βαρύ μετεμφυλιακό κλίμα πάει να σπάσει, οι ρυθμοί ανάπτυξης αποδίδουν, υπάρχει ένας άνεμος ανανέωσης. Αλλά τα προβλήματα είναι παρόντα.

Ο Μάρος ντύνει με εικόνες τις απόψεις του Holden σε ένα λόγο αρκετά τολμηρό για την εποχή του. Αναφέρει την λέξη Eμφύλιος και όχι οτιδήποτε άλλο, θίγει παραστατικά την μετανάστευση με σπαραχτικές εικόνες των αναχωρούντων, φέρνει διακριτικά το θέμα της πολιτικής - εκλογικής συναλλαγής με τη λέξη ρουσφέτι. Καλύπτει τα βήματα προόδου, αφουγκράζεται τις απόψεις των πολιτικών, επικεντρώνεται στην ερήμωση της υπαίθρου, την ισχνή εκβιομηχάνιση και τελικά φέρνει την Ευρωπαϊκή προοπτική του τόπου ως μοναδική, αξιόλογη.

 

Γιάγκος Πεσμαζόγλου, πρωτοξάδελφος του Τζώνυ

Με τον χρόνο μάλιστα να πιέζει, διότι τότε, το ’64, ο τόπος είχε μόνον επτά χρόνια στη διάθεσή του για την ένταξη και πολλά έπρεπε να γίνουν. Πολλά και γρήγορα, όπως τόνισε στην κάμερα ο Γιάγκος Πεσμαζόγλου, οικονομολόγος με λαμπρές σπουδές, επικεφαλής της ελληνικής αντιπροσωπείας στις διαπραγματεύσεις σύνδεσης, από το ’58:

«Γενόμενοι μέλη της Ενωμένης Ευρώπης θα συμπορευόμασταν με τα ρεύματα της Ιστορίας και θα επαναφέραμε πάλι την Ελλάδα στα ρεύματα που καθορίζουν την Ιστορία».

Το όραμα της Ένωσης βεβαίως, θα σκόνταφτε στην επταετή δικτατορία, την οποία ο Γιάγκος θα γνώριζε αρκετά καλά με εκτοπίσεις στα Γρεβενά, στο Θέρμο και φυλακίσεις. Πολλοί περισσότεροι θα την γνώριζαν πολύ σκληρότερα.

Όπως και να έχει, οι δυο προτελευταίες παράγραφοι της αφήγησης του Holden, αναφέρονταν στις επιδιώξεις μιας πνευματικής και τεχνοκρατικής, τότε, ελίτ:

«Tα νεαρά στελέχη πιστεύουν ακόμα ότι μπορούν να σκοτώσουν το Δράκο. Ίσως κερδίσουν τον αγώνα να δώσουν στην Ελλάδα ένα νέο μέλλον με νέες νοοτροπίες και νέες βιομηχανίες και μια νέα κοινωνία που θα τη βοηθήσει να ενσωματωθεί στο ρεύμα της Ιστορίας που η ίδια ξεκίνησε 2000 χρόνια πριν.

Αν γίνει αυτό, θα αλλάξει η μοίρα της, όπως δεν έχει γίνει ποτέ. Διαφορετικά, η Ελλάδα θ’ αλλάξει ούτως ή άλλως λόγω της μετανάστευσης. Μια αιμορραγία που φέρνει τον θάνατο. Οι νέοι φεύγουν καθώς οι παλιές συνήθειες παραμένουν. Νέοι κόσμοι θα τραβούν τους νέους και η απομόνωση θα επιμένει».

Ακολούθως έρχεται και η τελευταία όπως προαναφέρθηκε: «Αν κανείς δεν ανοίξει νέα παράθυρα στο μέλλον, η Ελλάδα ίσως καταλήξει να είναι ένα μουσείο για τουρίστες στις παρυφές της Ευρώπης. Ένα υπανάπτυκτο κράτος με υπερανεπτυγμένη Ιστορία. Ένα μέρος όπου οι ξένοι θα έρχονται για διακοπές και που οι Έλληνες θα αναγκάζονται να εγκαταλείψουν για να επιζήσουν»

Τα χρόνια πέρασαν, η Ελλάς κατέστη πλήρες μέλος της Ένωσης, κάλπασε σε οικονομικό επίπεδο, αποκτήσαμε κοινό νόμισμα, διοργάνωσε Ολυμπιακούς αγώνες και εν γένει φορέσαμε το Ευρωπαϊκό κοστούμι.

David Holden

Και ξαφνικά, ύστερα από 55 χρόνια από την ατάκα του Holden φτάσαμε πάλι στο ίδιο ακριβώς σημείο. Με πολλές ερμηνείες για το πως. Δεν θα έχουμε ποτέ την πολυτέλεια να απαντήσουμε στο ερώτημα: «Και αν δεν είχαμε μπει πως θα ήμαστε;» όπως επίσης δεν θα μάθουμε την άποψη του Γιάγκου και πολύ περισσότερο του και Εθνάρχου αποκαλούμενου, που τόσο δούλεψε από την πρώτη του οκταετία του για αυτό, αν ήταν παρόντες και αντιμετώπιζαν όλα αυτά.

Αυτό που μένει σε πολλούς, που επιμένουν να σκέπτονται έξω από κομματικά ή κρατικά πλαίσια, είναι πως η ενότητα που προτάσσει η Ευρώπη είναι περισσότερο ένα λογιστικό φύλο και το Ευρωπαϊκό ρεύμα που διατύπωνε ο Γιάγκος έχει παρασυρθεί από κάποιους που περιγράφονται ως πιστωτές. Ως εκ τούτου  ο τόπος οδεύει ταχύτατα να καταλήξει ως Μουσείο σε ένα μέρος όπου οι ξένοι θα έρχονται για διακοπές, όπως ακριβώς το είπε ο David Holden.

υ.γ. 1: Λίγες ώρες νωρίτερα, έπεσε η ματιά μου σε μια δυσάρεστη είδηση. Τον Χρήστο τον ήξερα από την εποχή του Πήγασου. Ηχολήπτης ήταν, είχαμε συνεργαστεί σε πολλές εκπομπές. Άνθρωπος, πολύ ήρεμος, διακριτικός, ήπιος, ήσυχος. Όταν έκλεισε το μαγαζί, όπως έκλεισε, ήταν 38 χρονών. Προχθές λοιπόν κατέφθασε η είδηση ότι πέθανε, στα σαράντα του χρόνια. Πολύ δυσάρεστο, που θα γινόταν ακόμα πιο δυσάρεστο όταν μάθαμε ότι πέθανε στον Καναδά. Εκεί βρήκε απασχόληση, εκεί πήγε, εκεί πέθανε.

υ.γ.2: By the way, ο David Holden, εξέδωσε το ’72, σε βιβλίο το σενάριο του ντοκυμαντέρ με τον ίδιο τίτλο, «Η Ελλάδα χωρίς κολώνες». Πέντε χρόνια αργότερα, τον Δεκέμβριο του ’77, στα 53 του εκτελέστηκε στο Κάιρο με έναν πυροβολισμό από  μικρή απόσταση. Το ’88, ανώτατος διπλωματικός υπάλληλος των Η.Π.Α. είπε ανεπίσημα στους Sunday Times πως ο D.H. είχε εκτελεστεί από Αιγύπτιους πράκτορες, κατ’ εντολή της C.I.A. Επισήμως δεν έχει αποδειχτεί οτιδήποτε.