Ο Βασιλικός (Αντώνης Μάτεσης)(28.12.2011) Print

Στην κεντρική σκηνή του κτιρίου Τσίλερ ανέβηκε (για μια ακόμα φορά) ο «Βασιλικός» του Αντώνη Μάτεση.

Έχουν περάσει 84 χρόνια από την εποχή που παίχτηκε για πρώτη φορά στην ίδια μάλιστα σκηνή.

Τότε είχε σκηνοθετήσει ο Φώτος Πολίτης ενώ τη σκηνογραφία είχε επιμεληθεί ο Φώτης Κόντογλου.

Έως τις μέρες μας, ανέβηκε άλλες τρείς φορές στην κεντρική σκηνή.

Το ’35, το ’64 και το ’85, ενώ θα αποχαιρετήσει τον προηγούμενο αιώνα, το ’99 από την νέα σκηνή.

Φέτος το Οκτώβριο, ο Σπύρος Α. Ευαγγελάτος ανέλαβε τη σκηνοθεσία.

Τοποθετεί τον «Βασιλικό» στα «εντελώς κορυφαία κείμενα του νεοελληνικού θεάτρου», τον αποκαλεί «δραματική κωμωδία».

Tον περιγράφει ως ένα έργο όπου «προβάλλονται αγώνες για ιδεολογική ανάπλαση της κοινωνίας, χυμώδη ερωτικά μοτίβα κι ένα εκπληκτικό χιούμορ, που δεν εξαντλείται στις καθαρά κωμικές σκηνές αλλά υπόγεια διαβρώνει και σχολιάζει όλη τη σύνθεση.»

Για την γλώσσα του δε, σχολιάζει πως: «διαθέτει μια συναρπαστική γοητεία.»

Στο τέλος της παράστασης μοιραία οδηγούμεθα στα ίδια συμπεράσματα.

Ξεκινώντας από τη γλώσσα, η συναρπαστική γοητεία που περιγράφει ο σκηνοθέτης γίνεται αμέσως αντιληπτή. Όλες οι δυτικές επιρροές που διαπέρασαν τους κατοίκους των Επτανήσων είχαν σημαντικό αντίκτυπο και στην γλώσσα. Διανθισμένη με πλήθος ιδιωματισμών, αλλά και «ελληνοποιημένων» ιταλικών λέξεων, τραγουδιστή στον προφορικό λόγο, με αρκετά άγνωστα νοήματα για όσους δεν έχουν εντρυφήσει (στο πρόγραμμα υπάρχει και γλωσσάρι), αποτελεί την πρώτη επαφή του θεατή με το έργο και ταυτόχρονα την πρώτη έλξη.

Η πλοκή έχει κεντρικό θέμα μια ερωτική ιστορία, η οποία όμως δουλεύει προσχηματικά. Μέσα από αυτή αναδύονται τα χαρακτηριστικά εκείνης της κοινωνίας. Οι ταξικές διαφορές, η δύναμη της εξουσίας των αρχόντων, η δεισιδαιμονία που πλήττει κάθε πολίτη, οι σφικτές σχέσεις που κρατούσαν τις ισορροπίες της κοινωνίας αποκαλύπτονται μέσα από την πλοκή. Μαζί τους και όλες οι αδυναμίες των ανθρώπων, η τάση τους να προσεταιρίζονται τους ισχυρούς, η ευκολία τους να απομακρύνονται από τις ανυστερόβουλες συμπεριφορές.

Ο συγγραφέας τοποθετεί χρονικά το έργο του περισσότερο από έναν αιώνα πριν τη συγγραφή του, η οποία ολοκληρώθηκε το 1830. Η Ζάκυνθος τελούσε τότε υπό Βενετοκρατία, ενώ στις μέρες του συγγραφέα το νησί βρισκόταν κάτω από Αγγλική εξουσία. Αυτό το χρονικό σκαλοπάτι του δίνει το ελεύθερο για μια κοινωνική κριτική χωρίς το κίνδυνο της παρεξήγησης, δίχως την πιθανότητα να περιθωριοποιηθεί αυτός ή το έργο του.

Απελευθερωμένος από αυτές τις δεσμεύσεις, μέσα στην πλοκή του ασκεί κριτική, βάλει τα κακώς κείμενα, περιγράφει τα ήθη, αποκαλύπτει το ρηχό των χαρακτήρων, αλλά και το μεγαλείο του έρωτα, τη σύγκρουση του παλαιού με το καινούργιο, μα και το πόσο φτωχή ή ακόμα και φτηνή μπορεί να γίνει η ζωή.

Αν και έχουν περάσει σχεδόν άλλοι δυο αιώνες, από την εποχή που ανέβηκε για πρώτη φορά η παράσταση στην γενέτειρά του και αρκετά πράγματα έχουν αλλάξει στην καθημερινότητα, υπάρχουν και άλλα τόσα που δεν έχουν αλλοιωθεί, που παραμένουν σταθερά.

Έτσι ο «Βασιλικός» παραμένει ακόμα μια επίκαιρη ματιά, διεισδυτική, επίκαιρη, χαρούμενη και προβληματισμένη, με δεδομένα τα εύσημα σε όλους τους συντελεστές της παράστασης που κρατούν τον θεατή κοντά τους.

Αν έπρεπε να επιλέξω μια τριάδα ηθοποιών, στους οποίους θα έδινα ένα είδος μικρής υποκριτικής πρωτοπορίας θα πρότεινα, για αυτή την άτυπη τριάδα, την Κατερίνα Χέλμη για την σπαρακτική ερμηνεία της Ρονκάλαινας, τον Θοδωρή Κατσαφάδο για τον χειμαρρώδη, μπρούτο Μπουσάκα και τον Γιώργο Βελέτζα για τον βιβλικό Γερο - Νικόλα.


Η ταυτότητα της παράστασης

Εθνικό θέατρο, Αγ. Κων/νου 22-24, Ομόνοια

Δραματουργική επεξεργασία - σκηνοθεσία - φωτισμοί: Σπύρος Ευαγγελάτος.

Σκηνογραφία: Γιώργος Πάτσας.

Μουσική: Γιάννης Αναστασόπουλος.

Διανομή:

Φιλιππάκης Γιαργυρόπουλος: Γιωργής Τσαμπουράκης
Γλωσσίδης: Θανάσης Δήμου
Ένας άλλος δουλευτής του Γιαργυρόπουλου (μάσκαρα) : Λευτέρης Πολυχρόνης
Γερο – Νικόλας: πουλητής Γιώργος Βελέντζας
Γαρουφαλιά : Ευδοκία Ρουμελιώτη
Γερασιμάκης , σπιούνος του Πρεβεδούρου: Θανάσης Κουρλαμπάς
Κοσμάς Καραπάτης: Πάνος Σκουρολιάκος
Θωμάς:
Μιχάλης Μητρούσης
Δάρειος Ρονκάλας:
Νικήτας Τσακίρογλου
Βασίλω:
Γεωργία Καλλέργη
Ρονκάλαινα: Κατερίνα Χέλμη
Λανάρω:
Βαγγελιώ Ανδρεαδάκη
Η Οβρία (Εβραία) Μαντζαρντό: Μίνα Αδαμάκη
Δραγανίγος:
Νικόλας Παπαγιάννης
Καποράλ Τράπολας (δεκανέας):
Λευτέρης Πολυχρόνης
Ματίο, στρατιώτης Βενετός:
Γιωργής Τσουρής
Τζουάνε, στρατιώτης Βενετός: Βασίλης Παπαγεωργίου
Μπουσάκας, σέμπρος του Ρονκάλα:
Θοδωρής Κατσαφάδος

Ζωντανή μουσική : Γεωργία Καλλέργη (κρουστά), Βασίλης Παπαγεωργίου (κιθάρα), Γιωργής Τσουρής (κλαρινέτο).