Το πολύ ανατρεπτικό ερώτημα πως θα ήταν ο κόσμος χωρίς θρησκείες, επιδέχεται πολλές απαντήσεις, τόσες όσες και οι ερμηνείες της επίδρασης των θρησκειών πάνω στην ανθρώπινη ιστορία.

Δεν μπορεί να υπάρξει αμφιβολία για το μέγεθος και τον όγκο του ρόλου των θρησκειών πάνω στον ανθρώπινο πολιτισμό. Από τότε που οι αρχαίοι Έλληνες έδιναν ανθρωπινά ελαττώματα και δράσεις στο δωδεκάθεο τους σύστημα, στο μεσοδιάστημα που ένας αυτοκράτορας χρίστηκε Μέγας και ισαπόστολος έχοντας διατάξει την δολοφονία του γιου του και της συζύγου του, μέχρι τις μέρες μας, που κηρύσσονται ιεροί πόλεμοι και αυτόχειρες ανατινάσσονται σπέρνοντας το θάνατο σε «απίστους», με την προοπτική ότι θα αποκτήσουν την αιώνια ζωή.