Στη γειτονιά που μεγάλωσα, η προσφώνηση για μια γειτόνισσα που δεν φημιζόταν για τη φιλικότητα της, ήταν: «Βουλγάρα». Μερικοί μάλιστα το πρόφεραν και ως «Βουργάρα». Κάτι αυτό, κάτι το πόνημα της Πηνελόπης Δ.: «Στα μυστικά του Βάλτου», κάτι οι αφηγήσεις από την Κατοχή, κάτι ο ο εκ βορά κίνδυνος, η Βουλγαρία είχε πάρει διαστάσεις άσχημες στη συνείδησή μου.

^{Σόφια, Ιούνιος 1965, τμήμα της Ελληνικής Εθνικής ομάδας λίγες ώρες πριν την εκκίνηση του Α' Βαλκανικού ράλυ}

Μέχρι που ανέβηκε ο πατέρας μου, Ιούνιο του '65, στη Σόφια, όπου αγωνίστηκε ως μέλος της Ελληνικής εθνικής ομάδας στο πρώτο Βαλκανικό ράλυ. Με τον Σαράντη Αποστολίδη δεξί κάθισμα, κέρδισαν τον αγώνα, ήταν η πρώτη νίκη Ελληνικού πληρώματος σε ράλυ στο εξωτερικό, και επέστρεψε με καλές εντυπώσεις. Για την φιλοξενία των γειτόνων, την φιλικότητα και την εγκαρδιότητα που τους αντιμετώπισαν. Κι' όλα αυτά, στη δύνη του ψυχρού πολέμου. Κουβάλησε, και ως έπαθλο, μια τηλεόραση που δεν ξέραμε τι να την κάνουμε αφού ακόμα δεν υπήρχε ελληνική εκπομπή προγραμμάτων. Θα ξεκινούσε τον επόμενο χρόνο. Έτσι οι άσχημες διαστάσεις, άρχισαν να αμβλύνονται.

Δεν μπορώ να ερμηνεύσω, την πρεμούρα για την αναβίωση των αγώνων ταχύτητας στη Ρόδο. Μια πρόχειρη ερμηνεία, μπορεί να αποτελέσει το γεγονός ότι υπάρχουν διαθέσιμα κονδύλια σε κάποια πακέτα ΕΣΠΑ, που μπορούν να διατεθούν στον αθλητισμό της περιφέρειας. Στον μηχανοκίνητο αθλητισμό.

Με τις αγάπες, τις νοσταλγίες και τις ρομαντικές προς το παρελθόν διαθέσεις, δεν είναι απαραίτητο ότι συμβαδίζουν όλοι. Πως μπορεί όμως, να υπάρξει αμφιβολία ότι η οσμή του χρήματος δεν αμπαλάρει με τα εκλεκτότερα των συναισθημάτων, εκείνη την μακρινή, ξεχασμένη σε πολλούς, άγνωστη σε περισσότερους εποχή;  Και να την ξαναζωντανέψει!

Υπήρξα αποδέκτης ενός δελτίο Τύπου, το οποίον προεξοφλεί: «την αναβίωση, στις 15 Οκτωβρίου του 2017, του περίφημου Circuit της Ρόδου». Στο πανηγυρικό του περιεχόμενο, αναφέρει μεταξύ άλλων: «Πρεμιέρα αδρεναλίνης στο σμαραγδένιο νησί των Ιπποτών. Η πρώτη πνοή αγωνιστικών κινητήρων αντήχησε ξανά, μετά από 45 χρόνια, στα τείχη του κάστρου της πόλης προμηνύοντας μια θρυλική αναβίωση. Το Circuit της Ρόδου»

Οι αναμετρήσεις έχουν νικητές, έχουν και χαμένους. Έχουν επίσης και θύματα. Κάτι τέτοιο, είναι το Ηistoric rally of Greece, ή Ηistoric Acropolis rally,  ή όπως θα το έλεγαν αν διοργανωνόταν το ’17. Ως είδηση λοιπόν είναι γεγονός τελεσίδικο. Η Ελλάδα, την επόμενη χρονιά δεν θα φιλοξενήσει διεθνή αγώνα ιστορικών αυτοκινήτων της κατηγορίας sporting. Δεν είναι η πρώτη φορά που θα συμβεί αυτό. Το πρωτοζήσαμε το ’14.

Έχουν ενδιαφέρον αυτές οι εξελίξεις. Μας αποκαλύπτουν τους μηχανισμούς των συγκρούσεων, το ευμετάβλητο της συμπεριφοράς, για να το εκφράσω διακριτικότατα, κάποιων εμπλεκομένων και ασφαλώς ότι η αντιπαράθεση δεν είναι μόνον ιδεολογική, αλλά οικονομική, ακόμα και επαγγελματική. Έτσι λοιπόν δεν είναι μόνον η συντηρητική, ή η αποτυχημένη ή η εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα Λέσχη από την μια, και η ριζοσπαστική, η πνέουσα ανέμων αλλαγής, και εφορμούσα Ομοσπονδία από την άλλη.

Είναι, όμως, εκπληκτικό το πώς ένα πλήρως εξαρθρωμένο σύστημα, όπως η Λέσχη στις μέρες μας, που θα έκανε πολλά, παλαιά, άξια μέλη της να κρύβονται από αξεπέραστη ντροπή, όχι μόνον αντιστέκεται στην ολοκληρωτική κατάρρευσή της, αλλά ασκεί πολιτική, κάνει λόμπιν στην FIA και δημιουργεί αναχώματα. Παράλληλα ο τέως και  ο πρώην πρόεδρος, καθώς και λοιποί ταγοί, συντάσσονται σε νέες πλατφόρμες, με επιθετικές φιλοδοξίες σε περιφέρειες που φέρονται να έχουν άνεση στο να στηρίξουν οικονομικά, παράτολμα, αγωνιστικά σχέδια.

Το πότε και το πως σταματά ένας πρωταγωνιστής, είναι δικό του θέμα. Ή μήπως όχι; Για να ψηλαφίσουμε κάποιες απαντήσεις, ας πάμε λίγο πίσω: Κυριακή 21 Απριλίου του '70.
Ο Jochen Rindt έχει κερδίσει στο Zandvoort και μαζί με τον Bernie Ecclestone, που τότε ήταν μάνατζέρ του, πήγαιναν στο αεροδρόμιο, οπότε διεμήφθησαν τα εξής:

- J.R. «Στο τέλος του χρόνου θέλω να αποσυρθώ».
- Β.Ε. «Αν νοιώθεις ότι θέλεις να αποσυρθείς, κάντο τώρα».
- J.R. «Δεν μπορώ από υπευθυνότητα προς την ομάδα. Έχω ένα καθήκον».

^{Ευτυχισμένες μέρες για την Nina και τον Jochen}. ^{Καλοκαίρι με ταχύπλοο σε λίμνη της Ελβετίας.}

Την ίδια εποχή, η σύζυγός του Nina τον πίεζε αφόρητα, τον σφυροκοπούσε: «Θα πάρω την κόρη μας και θα φύγω μέχρι να τα παρατήσεις. Ο Servoz Gavin είναι πιο τολμηρός από εσένα, που το έπραξε».
Κάτι περισσότερο από δυο μήνες αργότερα και ενώ ο Rindt, απολαμβάνει μια διαφορά της τάξης των 20 βαθμών, φθάνει στο Ιταλικό Grand Prix. Πήγε οδικώς από την Ελβετία στην Μοnza μαζί την Nina σε μια 2.800 ΒMW Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού της εξομολογήθηκε:

Επειδή, όλως εσχάτως, πολύ λόγος γίνεται για τα street circuits, δράττομαι της ευκαιρίας, να σχολιάσω τρεις αδημοσίευτες φωτογραφίες, από τον πρωτελευταίο αγώνα που διοργανώθηκε στην Ελλάδα, μέσα σε δρόμους πόλης.
Ανήκουν στο φίλο Σταύρο Χ/Γρ., ο οποίος νεότατος μαθητής Γυμνασίου, την Κυριακή 25 Ιουλίου του 1971 βρισκόταν στα Χανιά της Κρήτης και ένθερμος εραστής της αυτοκίνησης και των αγώνων δεν έχασε την ευκαιρία.

Το 2005, μου είχε χαρίσει ένα album από εκείνη την φωτογραφική του περιπλάνηση, που την διακόνησε χωρίς ιδιαίτερο εξοπλισμό, με ένα απλό 50άρη φακό. Περπάτησε, απ’ ότι εξάγεται από το υλικό, σχεδόν σε όλο το μήκος της «πίστας» και φυλάκισε στο μαυρόασπρο αρνητικό του μοναδικές εικόνες.

Η μήκους τεσσάρων περίπου  χιλιομέτρων διαδρομή, εκκινούσε από την τότε Βασ. Γεωργίου, σήμερα ηρώων Πολυτεχνείου, έμπαινε στην πλατεία που είχε το άγαλμα του Ελ. Βενιζέλου και μέσω της Ι. Σφακιανάκη, έφτανε στην Νεάρχου. Συνέχιζε στην Αποκορώνου, μέσω των Σολωμού, Περίδου, περνούσε κάτω από το στάδιο και από την Ανδρέα Παπανδρέου, που τότε ονομαζόταν  Κωνσταντίνου Β΄, έπιανε την Ελ. Βενιζέλου, και ακολούθως πάλι στην σημερινή ηρώων Πολυτεχνείου, όπου βρισκόταν η γραμματεία και τα pit.

Ότι και να συνέβαινε θα ήταν ξεχωριστό. Οι δυο διεκδικητές έφθασαν στον τελευταίο αγώνα με εννέα νίκες. Αν κέρδιζε ο Βρετανός και ερχόταν δεύτερος ή τρίτος ο Γερμανός, ο τίτλος θα πήγαινε στον Rosberg παρά το γεγονός ότι ο Hamilton θα είχε 10 νίκες.

Αν πάλι έχανε τον τίτλο ο Rosberg θα είχε χάσει την ύψιστη διάκριση παρά το γεγονός ότι είχε εννέα νίκες, τη στιγμή που ο πατέρας του Keke είχε κατακτήσει το πρωτάθλημα του ’82 με μία μόνον νίκη. Εκείνη τη χρονιά μάλιστα, οι διεκδικητές που κατέλαβαν τις επόμενες θέσεις πέντε θέσεις, 2ος Pironi, 3ος Watson, 4ος Prost, 5ος Lauda, 6ος Arnoux, είχαν όλοι από δύο νίκες!

^{μυστακοφόροι αμφότεροι οι πατεράδες. Αριστερά ο Βρετανός Graham Hill, δεξιά ο Φιλανδός Keke Rosberg.}

O Damon Hill, το ’96 έγινε ο πρώτος γυιός πρωταθλητή που κατέκτησε πρωτάθλημα. Το παιδί του Graham, δεν είχε τα ονειρικά εφηβικά χρόνια που μερικοί φαντάζονται. Έχασε τον πατέρα στα 15 του χρόνια, σε αεροπορικό δυστύχημα, κληρονομώντας το όνομα αλλά και χρέη. Αναγκάστηκε να εργαστεί ως κούριερ στα χρόνια της νιότης του μοιράζοντας με μοτοσυκλέτα, αντικείμενα στις ώρες του κυκλοφοριακού χάους στην Βρετανική πρωτεύουσα.

To στρατιωτικό αεροδρόμιο της Δεκέλειας, το Τατόι, κατά το κοινώς λεγόμενον, υπήρξε η τροφός των Ελληνικών αγώνων ταχύτητας. Εκεί διοργανώθηκε ο πρώτος Ελληνικός αγώνας ταχύτητας το '57, εκεί αποκλειστικά διεσώθη το Πανελλήνιο πρωτάθλημα από το '72 μέχρι το'75 και το '78, εκεί είδαμε και δοκιμασίες του Δ.Ρ.Α. από το '56 έως το '72 και το '75.

Ο πιο επίπονος, πιο σημαντικός, και για αρκετά χρόνια ο μοναδικός αγώνας που διεξαγόταν στο Τατόι και προσμετρούσε στο πρωτάθλημα ήταν ο τρίωρος. Όταν όλοι οι υπόλοιποι αγώνες είχαν διάρκεια 90 λεπτά.
Από το '60 έως το '73 διεξήχθησαν 14 τρίωρα, δέκα από από αυτά μέσα στον Οκτώβρη, δυο τον Δεκέμβριο, ένα το Νοέμβριο και ένα, το πρώτο, τον Απρίλη του '60.

Μέχρι και το '68, το τρίωρο ήταν ο μόνος αγώνας του πρωταθλήματος που διεξαγόταν στο Τατόι. Από τον Ιούνιο του '69 ξεκίνησε και η διεξαγωγή του «μικρού» Τατοίου, διάρκειας 90 λεπτών, στο οποίο η μεγάλη ευθεία της εκκίνησης «κοβόταν» από το σικαίην.

Με την ενεργειακή κρίση του '73, μια βιαστική και απ' ότι αποδείχτηκε πρόχειρη απόφαση της Λέσχης, κατήργησε την τρίωρη δοκιμασία η οποία πέρασε στην Ιστορία.

Εννέα διαφορετικοί οδηγοί νίκησαν στις 14 αναμετρήσεις, με οκτώ διαφορετικά αυτοκίνητα. Πολυνίκης ο Γιάννης «Μαύρος» Μεϊμαρίδης με τρεις νίκες, δύο για τον Γιώργο Δεβερίκο, δυο για τον Τάσο «Σιρόκο» Λιβιεράτο, και από μια για τούς Ηλία «Σπέσιαλ» Μεταξά, Τζώνυ Πεσμαζόγλου, Γιάννη Χρονίδη, Μανώλη Κοτσώνη, Σωτήρη «Είπωρχ» Σοφιανόπουλο, Σταμάτη Κόκκοτα, Άρη «Άστεριξ» Λουμίδη.
Τέσσερις νίκες για την Jag, τρεις για την Αlfa Romeo, δυο για την B.M.W., δυο για την Α110 και από μια για τις Chevy, Volvo, Porsche. 

Ακολουθούν μια σειρά από εικόνες και λίγα λόγια για την κάθε χρονιά διεξαγωγής, για αυτό που τη δεκαετία του ΄60, ο ημεδαπός ειδικός Τύπος το αποκαλούσε ως «το Ελληνικό Grand Prix.»

Περιττό να περιγράψουμε με νούμερα το μέγεθος της F1. Κολοσσιαίο. Το αντικρίζουμε στους δέκτες μας, πείθεται και ο πλέον αδαής ή δύσπιστος. Τούτο ισχύει οικουμενικά. Ακόμα και για εκείνους που γλυκά παραδίδονται στους κόλπους του Μορφέα λίγα λεπτά μετά την εκκίνηση παρά τις φιλότιμες προσπάθειες των παρουσιαστών και σχολιαστών, να τους κρατήσουν ξύπνιους.

Και είναι πελώριο μέγεθος όχι μόνον διότι αποτελεί την αιχμή της τετράτροχης τεχνολογίας,  συγκεντρώνοντας τους κορυφαίους κάθε είδους, αλλά και διότι καταβροχθίζει μα και επανακυκλοφορεί αμύθητα ποσά. 

Είναι όμως και κάτι άλλο. Όλη η διάχυτη, πια, τελετουργία του γκλάμουρους. Και πριν πενήντα χρόνια πήγαιναν πυγμάχοι, ηθοποιοί, σκιέρ, τηλεπερσόνες και λοιπές δημοκρατικές δυνάμεις, αλλά είναι οι αδηφάγες κάμερες πλέον, που το διαχέουν παντού. Το πράγμα έχει τέτοια δυναμική, όπου το σόου είναι αναπόσπαστο τμήμα και μεγάλο τμήμα, του ίδιου του κομπετίσιον. Δεν γράφω τίποτα καινούργιο, αλλά αυτές οι πρόσφατες δηλώσεις του Bernie Ecclestone, έδωσαν άλλο ένα ηχηρό δείγμα του πόσο έχει παρασυρθεί το σπορ στην υπερβολή της προβολής.

Τι μας είπε λοιπόν ο supremo;
«Αν πάρει το πρωτάθλημα ο Rosberg θα είναι καλό μόνον για τον ίδιο και την Mercedes, αλλά θα είναι κακό για το σπορ διότι δεν θα έχουμε τίποτα να γράψουμε για αυτόν. Δεν θα βοηθούσε ούτε την Γερμανία. Χρειαζόμαστε κάποιον σαν το Lewis.»

Tα σχέδια για την διοργάνωση αγώνα F1 στην Δραπετσώνα και η  μελλούμενη Gymkana  στον Μαραθώνα, ιστορικά συμβολικές τοποθεσίες τωόντι, δίνουν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για τοποθετήσεις πάνω στο βάθος, στην ποιότητα και στο μέλλον του εγχώριου μηχανοκίνητου αθλητισμού.

Αποκτώντας μια θεσμική υπόσταση, ο φορέας που εργάζεται πάνω στην διοργάνωση αγώνα F1 στον τόπο μας, παρέθεσε συνέντευξη Τύπου, όπου ανέλυσε τα πλάνα του για το μέλλον, τα οποία πριν το μεγάλο εγχείρημα, περιλαμβάνουν επαναφορά διοργανώσεων των αγώνων ταχύτητας μέσα σε πόλεις. Σε Ελληνικές πόλεις.

^{Μιλώντας για street circuits. Απόγευμα Σαββάτου 24 Ιουλίου 1971. Η «Γιωργάρα» ντριφτάρει τη δυο - δύο της Electronica στην πλατεία «Ελ. Βενιζέλος» των Χανίων κατά τη διάρκεια των δοκιμαστικών κατάταξης.}

Ας ξεκινήσουμε την κουβέντα από το κατά πόσο είναι εφικτό, σε οικονομικό, διοργανωτικό επίπεδο η έλευση της F1 στην Ελλάδα των μνημονίων, σε ένα κράτος που κατ’ ουσίαν αδυνατεί να ασκήσει εθνική πολιτική και να λάβει κάθε είδους αυτόνομες, κυρίαρχες αποφάσεις. Αν αποτελεί ένα είδος έκπληξης το πως υπάρχει ακόμα οποιαδήποτε είδους δραστηριότητα, σε ένα καθημαγμένο με κάθε έννοια τόπο, η διοργάνωση αγώνα F1 θα αποτελέσει ένα μέγα θαύμα μεγαλύτερο και από τα 35 που, κατά πως ομολογούν οι γραφές, ετέλεσεν ο Ιησούς στο σύντομο πέρασμα του από τα εγκόσμια. Δια τους πιστεύοντας τουλάχιστον.