To στρατιωτικό αεροδρόμιο της Δεκέλειας αποτέλεσε την τροφό των Ελληνικών αγώνων ταχύτητας. Από το ΄57 έως το '82, οπότε και τελείται ο τελευταίος αγώνας στο Τατόι, στην κλασσική διαδρομή, με τους όρους και τους κανονισμούς ενός αληθινού αγώνα ταχύτητας, τον Οκτώβριο του '82. Έκτοτε συνέβησαν και άλλες εκδηλώσεις εκεί, αλλά το πνεύμα του Τατοΐου ήταν νεκρό. Άντεξε ένα τέταρτο του αιώνα. Εξυπηρέτησε τα πρώτα βήματα του μεταπολεμικού ελληνικού μότορσπορ. Ξεκίνησε με ΧΚ 120, Goggomobil και Auto Union και τερμάτισε με Escort αλλά και πρωτότυπα ABM & Lola.

Τατόι, Κυριακή 10 Οκτωβρίου 1982. Με το «Δελφοί» φίλτρο κασετίνα σφηνωμένο στη ζώνη του, ο Γιώργος Μοσχούς και το γνώριμο ηφαιστειώδες στυλ του, μαζί με τον Μάκη Σαλιάρη σε μια από τις πολλές διαπραγματεύσεις για την τύχη εκείνου του αγώνα. Πίσω αριστερά διακρίνεται η φυσιογνωμία του Διονύση Αρβανιτάκη. (φωτό. Τ. Αρωνίτης)

Εκείνος λοιπόν ο αγώνας, που δεν προσμετρούσε σε κάποιο πρωτάθλημα, ήταν ο τελευταίος. Τελευταίος και ταραχώδης, αφού ανάμεσα στον Σύνδεσμό Οδηγών και την Εθνική Επιτροπή της Λέσχης,  υπήρξαν σημαντικές διαστάσεις απόψεων. Ακόμα και την Κυριακή το πρωί οι οδηγοί σύσσωμοι, ενημέρωσαν τους οργανωτές, δια μέσου του προέδρου του Συνδέσμου, Γιάννη Λέκκα, ότι αν δεν χωριστούν σε κατηγορίες σύμφωνα με τις δικές τους επιθυμίες δεν θα αγωνιστούν.

Η Διεθνής Έκθεσις Θεσσαλονίκης (Δ.Ε.Θ.) διοργανώθηκε για πρώτη φορά στον μεσοπόλεμο. Το 1926 για την ακρίβεια. Δυο χρόνια αργότερα κάνει την πρώτη του επίσκεψη, Έλλην πρωθυπουργός. Ήταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Θα συνεχίσει να γιγαντώνεται μέχρι το '40, οπότε, για μια δεκαετία θα παραμείνει ανενεργή. Στην αποχώρησή τους, οι Γερμανοί ανατίναξαν τις κτιριακές εγκαταστάσεις της.

Το 1951, στις απόπειρες επούλωσης των τραυμάτων της φοβερής δεκαετίας του '40, ξεκινά πάλι τις δραστηριότητές της και δεκάεξι χρόνια αργότερα, το 1967, λίγους μήνες μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα, θα είναι η πρώτη φορά όπου οι ένοπλες δυνάμεις συμμετέχουν με δικό τους περίπτερο. Την πρηγούμενη χρονιά, το ΄66, λίγες μέρες πριν την έναρξη της 31ης Δ.Ε.Θ. διοργανώθηκε για πρώτη φορά το ράλυ της Δ.Ε.Θ. από το γραφείο της Ε.Λ.Π.Α. βορείου Ελλάδος. Λίγες εικόνες από εκείνη την περίοδο θα φωτίσουν, κάπως, ένα παρελθόν όχι και τόσο κοντινό.

Σεπτέμβριος '68, και το αυτοκίνητο έχει αρχίσει να εξαπλώνεται, πέρα από τα όνειρα του μέσου έλληνα πολίτη και στους δρόμους της χώρας. Παρούσα στην 32η Δ.Ε.Θ. και η κρατική αυτοκινητοβιομηχανία της ενωμένης Γιουγκολαβίας. Εικοσίενα χρόνια αργότερα, τα νατοϊκά αεροπλάνα θα ισοπέδωναν τις βιομηχανικές εγκαταστάσεις της Zastava, κατά τη διάρκεια του πολέμου στο Κόσοβο.

Την τελευταία μέρα του Ιουλίου εγκατέλειψε τα εγκόσμια ο Jean Luc Therier. Γεννημένος τον Οκτώβριο του ’45 στην Νορμανδία, διέγραψε μια ξεχωριστή καριέρα στο στερέωμα των διεθνών ράλυ. Αν το 1973 είχε θεσπιστεί το παγκόσμιο πρωτάθλημα οδηγών θα το είχε κατακτήσει με ξεχωριστή άνεση.

Στην Ελλάδα, μας ήρθε τόσο με την ομάδα της Διέπης στην περίοδο, μάλιστα, της αγωνιστικής του ακμής, όσο και αργότερα υπό την αρχηγία του Ove Andersson, o οποίος διαχειριζόταν τις αγωνιστικές τύχες της Τογιότα από την Κολωνία. Ακολουθεί μια σύντομη φωτογραφική αποτύπωση από τις Ελληνικές στιγμές των νιάτων του, καθώς και της εποχής των επιτυχιών του.

Μάιος 1973. 21ο Δ.Ρ.Α. Διονυσίου Αρεοπαγίτου. Πάνω στην ράμπα του τερματισμού έχοντας πετύχει τη δεύτερη νίκη του σε τρείς εμφανίσεις με τις γαλάζιες μπερλινέτες, στην Ελλάδα. Το καρώ ερυθρόλευκο πουκάμισο, μικρό δείγμα της ελευθεριότητας της εποχής, είναι βρεγμένο από τον καμπανίτη της επιτυχίας.

Ξεχωρίζει η ρεκλάμα των ελληνικών σιγαρέτων στο πίσω φτερό της  Α 110, μαζί με τον άσσο στις πόρτες, αλλά πρωτίστως με έναν ακόμα άσσο, στο μπάκετ του οδηγού. Πίσω από τον ουρανό της μπερλινέτας διακρίνονται ο Μωρίς Γκορμεζάνο και ο Αλέξανδρος Δαρδούφας.

Η συνεννόηση ήταν ως εξής: «Έλα πάρε με στις 05:30. Αλλά έλα από την πάνω πλατεία, τσουλώντας στην κατηφόρα  χωρίς μοτέρ. Μην κορνάρεις, μην βάλεις μπρος, θα σε περιμένω έξω». Όπερ και εγένετο. Σαν σήμερα πριν 40 χρόνια. Παρασκευή 27 Ιουλίου 1979, 05:20, το φως ερχόταν διστακτικά και στημένος στην εξώπορτα περιμένω. Και να, ήσυχα κατηφορίζει, σταματά.

- «Καλημέρα, Μην βάλεις ακόμα μπρος», λέω γρήγορα, και δεν κλείνω την πόρτα παρά μετά από 200 μέτρα που έρχονται στη ζωή τα δυο λίτρα του ασημένιου ΜΚΙΙ.
- «Ως προς τι τούτη η συνωμοσία;» ερωτά ο Παύλος ευρισκόμενος πίσω από το Βολάν.
- «Ε δεν χρειάζεται να τα μάθουν τώρα. Θα τα μάθουν αύριο βέβαια, αλλά θα έχουμε τελειώσει κι έτσι δεν θα τους φάει η αγωνία», αποκρίνομαι καθώς δένομαι.

...μέρος δεύτερο και τελευταίο,

1960

Η πρώτη Πάρνηθα του ελληνικού πρωταθλήματος της δεκαετίας του ’60, φέρνει ένα πισωγύρισμα. Είναι ο αγώνας με τις λιγότερες μέχρι τότε συμμετοχές αλλά και με τους λιγότερους θεατές. Υπάρχουν δυο αιτίες. Είναι η πρώτη και τελευταία μεταπολεμική φορά που τελείται τον Ιούλιο. Είναι η πρώτη φορά που γίνεται καθημερινή (Τετάρτη).

Στο αγωνιστικό επίπεδο ο Τζώνυς Πεσμαζόγλου πετυχαίνει νέο ατομικό ρεκόρ με την Chevy, αλλά παραμένει μακριά από την πανελλήνια επίδοση του Παπαμιχαήλ. Δυο ακόμα οδηγοί κατεβαίνουν το φράγμα των οκτώ λεπτών. Ο Ηλίας «Σπέσιαλ» Μεταξάς με ΧΚ 150 και ο Γιάννης Χρονίδης με δανεική τη Chevy του Αμερικανού Kingsley. Στην εικόνα ο Τζώνυς ανεβάζει τη δυνατή αλλά δύστροπη two ten στο στενό, ανηφορικό δρόμο.

Ένα χρονικό του σπουδαίου και ιδιαίτερου αγώνα αυτοκινήτων, του μοναδικού που διοργανώθηκε τόσο πριν όσο και μετά τον Πόλεμο, αλλά δεν κατάφερε να αντιμετωπίσει τον  εκμοντερνισμό.

Προπολεμικά στην Ελλάδα, υπήρχαν μεμονωμένοι αγώνες αυτοκινήτου και όχι θεσμοθετημένοι τίτλοι. Στο πλαίσιο αυτό, διοργανώνεται στις 7 Ιουλίου του 1932 η ανάβαση Πάρνηθας. Από τα λίγα στοιχεία που έχουν διασωθεί, γνωρίζουμε ότι την καλύτερη επίδοση, πέτυχε ο Αντώνης Σταθάτος, πρόεδρος, τότε, της Ε.Λ.Π.Α. Οδηγώντας μια Bugatti ανέβηκε σε 9 λεπτά και 4 δεύτερα. Αν η απόσταση ήταν η ίδια, η συγκεκριμένη των 10 χιλιομέτρων επί της οποίας διεξήχθησαν και οι μεταπολεμικοί αγώνες, ο χρόνος για τα δεδομένα της εποχής, είναι εκπληκτικός.

To τελευταίο τριήμερο του Μαρτίου, ήταν πλήρες σε διοργανώσεις μηχανοκίνητου αθλητισμού του ανώτατου επίπεδου. Στο μικροσκοπικό, σε διατάσεις, βασίλειο του Μπαχρέιν, διεξήχθη ο δεύτερος φετινός αγώνας του πρωταθλήματος της F1, στην Κορσική ο τέταρτος του παγκοσμίου πρωταθλήματος ράλυ και στην κεντρική Αργεντινή η δεύτερη αναμέτρηση του moto gp.

Οι δυο στους τρείς αγώνες, ολοκληρώθηκαν μέσα σε ένα απρόοπτο πλαίσιο, όπου η ατυχία κάποιων σήμανε την τύχη άλλων. Για κάποιους αυτό ερμηνεύεται και ως αδικία. Για άλλους ως το μεγαλείο του motorsport.

Σαν από σύμπτωση, εικοσιτρία χιλιοστά του δευτερολέπτου, ήταν η χρονική απόσταση που χώρισε, τόσο τον πρώτο από τον δεύτερο αναβάτη στον εναρκτήριο αγώνα του φετινού πρωταθλήματος Moto GP, όσο και το πρώτο από το δεύτερο πλήρωμα στην τελευταία ετάπ του τρίτου αγώνα του WRC, στο Μεξικό. Δυο αγώνες που ολοκληρώθηκαν την περασμένη Κυριακή

Τα 23 millisecond με τις ταχύτητες που περνούν την γραμμή τερματισμού μετά από 42 λεπτά και 36 δευτερόλεπτα αγώνα, οι μοτό της κατηγορίας GP είναι ένα μήκος μοτοσυκλέτας.  Αντίστοιχα η συνολική διαφορά μεταξύ του πρώτου και του δεύτερου στο Μεξικό, μετά από τρείς ώρες 37 λεπτά αγώνα, καθαρού χρόνου ε.δ. δηλαδή, ήταν 30,2 δευτερόλεπτα, συντριπτικά μεγαλύτερου διαστήματος, από ότι στο Monte όπου μετά από 3 ώρες 21 λεπτά αγώνα, η διαφορά ήταν 2,2 δεύτερα. Αξίζει να σκύψουμε πάνω από αυτά τα νούμερα και να κάνουμε λίγους συλλογισμούς.

Κάποιες μέρες νωρίτερα, έτυχε να βρεθώ δίπλα στον πύργο των Αθηνών. Πεζός. Είχε να συμβεί κάτι τέτοιο πολλά χρόνια. Κοίταζα το ψηλό κτίριο που φιλοδόξησε, της δεκαετίας του ’70 μεσούσης και της junta αρχούσης, να προσφέρει κάτι από Manhattan στην πολύπαθη Ελληνική πρωτεύουσα.

Μαζί με το τοξοειδές ογκώδες Hilton που είχε ανεγερθεί δέκα σχεδόν χρόνια νωρίτερα, μερικές εκατοντάδες μέτρα νοτιότερα, αποτελούσαν ένα μικρό βήμα για την Ελλάδα, ένα γιγάντιο άλμα προς τον εκσυγχρονισμό της, όπως θα μπορούσε να παραφραστεί και η διάσημη κουβέντα του Ν. Armstrong. Τότε που ακουμπούσε το πέλμα της μπότας του στη Σελήνη, όταν ο πύργος μας ήταν υπό κατασκευή.