Τον εκτιμώ, σέβομαι την πορεία του, αναγνωρίζω ότι το παρελθόν του είναι εξαιρετικά δεσμευτικό για τις απόψεις του αλλά μερικές φορές η ακαμψία του, σε κάνει να στερεύεις από λογικά επιχειρήματα.
Ο λόγος για φίλο, στον οποίο απηύθυνα τηλεφωνικά το ερώτημα: «διάβασες της Παππά;». Η ερώτηση ήταν επίτηδες «κακοποιημένη» (χωρίς τίτλο βιβλίου κλπ.) καθότι ο φίλος εργάζεται σε βιβλιοπωλείο, από αυτόν προμηθεύομαι βιβλία, ως εκ τούτου η συνεννόηση γίνεται κωδικοποιημένα.
«Καμιά πενηνταριά σελίδες» αποκρίθηκε.
«Λοιπόν;» επιμένω
«Ε, τίποτα ιδιαίτερο. Κουτσομπολιά»
Έμεινα εμβρόντητος. Επιχείρησα μάλιστα δεύτερη προσέγγιση εκ του σύνεγγυς πια, εκείνος όμως παρέμεινε ακλόνητα στη θέση του και όταν η συζήτηση άρχισε να αποκτά αναφορές στα γεγονότα και θεωρητικές επεκτάσεις, χάθηκε …

Τελικά, στο Δεκέμβρη, στη Βάρκιζα, στον Εμφύλιο, ακόμα και στα «Μεταπριλιανά» δεν επικράτησαν οι εθνικές δυνάμεις. Ήταν το Κ.Κ.Ε. που ηττήθηκε, συμπαρασύροντας μαζί του όλες τις αριστερές δυνάμεις. Αιτία η πολιτική αδυναμία διαχείρισης ενός αφάνταστα μαζικού και αυθόρμητου λαϊκού υλικού.
Ακόμα και στις μέρες μας η αδυναμία του να κοιτάξει στο παρελθόν το χαρακτηρίζει, καθώς τα πυρά που δέχεται δεν είναι φτηνή προπαγάνδα της αντίπαλης «κυρίαρχης τάξης» αλλά ανθρώπων που πρόσφεραν κάτι παραπάνω από τη ζωή τους. Το βίο τους. Βέβαια και αυτοί ενίοτε χαρακτηρίσθηκαν ως «Πράχτορες», «Χαφιέδες», «Αντεπαναστάτες», «Οπορτουνιστές» κ.ά.

Η περίοδος του εμφυλίου πολέμου δικαίως απασχολεί. Δεν ήταν μόνον το μέγεθος της καταστροφής, ο πελώριος πόνος που γέννησε, ήταν και το γεγονός ότι μέχρι το τέλος της δεκαετίας του ’70 αποτελούσε ένα είδος ταμπού ακόμα και σε καθαρά επιστημονικό πλαίσιο μελέτης. Οι εθνικές δυνάμεις, κυρίαρχες στο πολιτικό παιχνίδι, όχι μόνον δεν άφησαν περιθώρια έρευνας αλλά καλλιέργησαν κλίμα διωγμών, αξιοποιώντας άριστα τις όποιες λανθασμένες ενέργειες των πολιτικών τους αντιπάλων.

Τα χρόνια που μεσολάβησαν από την λήξη του πολέμου, (για τους νικητές δεν ήταν καν πόλεμος, πόσο μάλλον εμφύλιος, «αντισυμμοριακός αγών» ήταν) έως τα μέσα της δεκαετίας του ’60, είχαν αλλάξει αρκετά πράγματα. Είχε κλείσει το Μακρονήσι, και άλλοι τόποι «διαπαιδαγωγήσεως» τα έκτακτα στρατοδικεία δεν παρέδιδαν ομαδόν πολίτες στα εκτελεστικά αποσπάσματα, η έλευση του Κέντρου στην εξουσία έδινε ελπίδες σε ευρύτερες μάζες, παρά την αντικομουνιστική ρητορική και πρακτική του επικεφαλής του, αλλά το ταμπού της εντρύφησης, έρευνας στα χρόνια του διχασμού παρέμενε.

Η επιβολή της Απριλιανής δικτατορίας περιέπλεξε τα πράγματα έτι περαιτέρω, και η έρευνα καθυστέρησε. Στα πρώτα μεταπολιτευτικά χρόνια εκείνο που είχε διάδοση ήταν οι προσωπικές καταγραφές, οι περιπέτειες όσων έζησαν, ενώ για την επιστημονική καταγραφή έπρεπε να περιμένουμε λίγο ακόμα.

Πριν από 10 χρόνια κυκλοφόρησε η «Ιστορία του Ελληνικού εμφυλίου πολέμου» του Γιώργου Μαργαρίτη, πανεπιστημιακού δάσκαλου που από το 1985 διδάσκει ιστορία στη φιλοσοφική σχολή του Πανεπιστήμιου της Κρήτης. Είναι μια δίτομη, εξαιρετικά αναλυτική αφήγηση των γεγονότων με υπερπληθώρα στοιχείων, εγγράφων, ντοκουμέντων και βέβαια, αντιλήψεων, απόψεων.