Αν η «Le Monde Diplomatique», το χαρακτήρισε ως πολυσύνθετο και πυκνό, θα είναι δύσκολο, στην ανάγνωση και δυσκολότερο στην αφομοίωση, για τον μέσο αναγνώστη. Γραμμένο από τον Marc Ferro τo 2002 – 2003, με πρώτη έκδοση στα Ελληνικά το 2006, είναι ένα από τα απαραίτητα σκαλοπάτια που πρέπει να ανέβει, όποιος ενδιαφέρεται για την κατανόηση ενός ξένου κόσμου.

Με τίτλο «Το σοκ του Ισλάμ» (Le Chock de l’ Islam), o 94χρονος, σήμερα, πολυγραφότατος Γάλλος, με μητέρα Ουκρανή Εβραία που χάθηκε στο Ολοκαύτωμα, επιχειρεί μια βαθιά και ουσιαστική μελέτη, σε αυτόν, τον εν πολλοίς άγνωστο και ακατανόητο, στο δυτικό άνθρωπο, θρησκευτικό κόσμο.

«To Ισλάμ από την γένεσή του, είναι ταυτόχρονα, και κράτος, πολιτική εξουσία και κοινότητα, και το σύνολο συνιστά ένα με τη θρησκεία» (σ.15)
«Είναι τρόπον τινά «ιστορικός πολιτισμός στον οποίο προσαρτάται το κράτος» (σ.16)
«… ο δυτικός χριστιανικός κόσμος αναζωογονημένος από τις μεγάλες ανακαλύψεις, αρχίζει να ενδιαφέρεται για την Ανατολή, κατασκευάζοντας μάλλον την εικόνα παρά παρατηρώντας την ίδια» (σ.30).

Μέσα από μια πλήρη επιχειρηματολογία, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το πρώτο τραύμα του Ισλάμ, ήταν η ευρωπαϊκή αποικιοκρατία και το δεύτερο αυτό που οι Άραβες ονόμασαν Αλ Νάκμπα, όλεθρος. Ηταν η δημιουργία του κράτους του Ισραήλ και η ήττα που ακολούθησε, στον πρώτο Αραβοϊσραηλινό πόλεμο.

Προχωρώντας ανάποδα, όχι από επιλογή, αλλά διότι έτσι έτυχε, διάβασα και τον πρώτο τόμο της αυτοβιογραφικής αφήγησης του πρώην Π.τ.Δ. μετά τον δεύτερο. Στα παλιά και αυτός ευρεθείς, ωσαύτως  και αντικείμενο ευγενικής χειρονομίας.

Για τους, ηλικιακά, εγγονούς του συγγραφέα, αυτός ο τόμος είναι πιο δυσπρόσιτος από τον πρώτο, καθώς αναφέρεται σε μια εποχή, που κατά τεκμήριο γνωρίζουν λιγότερο και η χρονική απόσταση από τη δική τους ζωή κάνει τα γεγονότα δυσερμήνευτα. Ούτως ή άλλως οι εκπρόσωποι της γενιάς του ακαδημαϊκού, ολοκληρωτικώς εκλείπουν.

Τούτο σε τίποτα δεν σημαίνει ότι, ο πρώτος τόμος είναι λιγότερο ελκυστικός. Τουναντίον είναι ακόμα πιο διδακτικός, το ίδιο άρτια στοιχειοθετημένος, προσεκτικά συντεταγμένος και υπερφορτωμένος με περιγραφή γεγονότων, πληροφοριών και συμπερασμάτων.

Ξεκινώντας με το πρώτο μέρος που το τιτλοφορεί «Η μυθολογική περίοδος της ζωής μου», αναφέρεται στα πρώτα χρόνια του βίου του. Εντυπωσιάζει αμέσως με την οξύτητα της μνήμης του ακόμα και για τις προσχολικές ηλικίες.

Αναφέρεται με λεπτομέρειες σε αυτό το πρώτο στάδιο. Κάνει λόγο για την τροφό του, την «πενηντάρα όμορφη σλοβένα, μια αφοσιωμένη, άγια γυναίκα που μιλούσε σλοβένικα και ιταλικά, αλλά καταλάβαινε και λίγα ελληνικά…  ….λάτρευε την μάνα μου και φυσικά και εμένα, Τα πέντε πρώτα χρόνια της ζωής μου τα πέρασα στα χέρια της. Με χάιδευε, με θαύμαζε, ζούσε από μένα, ζούσα απ’ αυτήν» (σ.22)