Καθόλου σίγουρος δεν ήμουν αν ήθελα να πάω σε τούτο το ταξίδι. Δεκατρία χρόνια μετά την τελευταία μου επίσκεψη στην άλλη όχθη του Ατλαντικού, ειρήσθω εν παρόδω πριν την διαβόητη 9/11, έχει τη σημασία του αυτό, σαν να είχε υπερβολικά μεγαλώσει η απόσταση. Είχαν και τόσα μεσολαβήσει, υπήρχε δισταγμός. Καθώς όμως είχαμε διασκορπιστεί κυριολεκτικά στα 4 σημεία του ορίζοντα δεν υπήρχαν και πολλές επιλογές. Είχα να απομακρυνθώ από την ήπειρο σχεδόν τρία χρόνια, από τον Γενάρη του ’12, έτσι το χρεώθηκα το ταξίδι. Στο φινάλε όταν το αντιμετώπισα ψυχρά, αποφάσισα ότι «έπρεπε» να πάω. Αυτές οι αποστολές δίνουν πολύ τροφή.
Μόνος και ασυνόδευτος από την Ελλάδα, μέσω Φρανκφούρτης, Ουάσινγκτον στο Γκρινβιλ της Νότιας Καρολίνα, όπου πελώριο συγκρότημα – εργοστάσιο της BMW. Εκεί κατασκευάζεται η σειρά Χ. Κάτι παραπάνω από μια μέρα αργότερα πτήση για το Λος Αντζελες όπου ανοίγει τις πύλες της η διεθνής έκθεση αυτοκίνητoυ. Μιάμιση μέρα εκεί και επιστροφή μέσω Ουάσινγκτον και Φρανκφούρτης. Φορτωμένο, σφικτό πρόγραμμα, δεν γίνεται όμως και διαφορετικά.
Έτσι από ένα γλυκό φθινοπωρινό ξημέρωμα με λίγη υγρασία πάνω στην Αττική γη, βρέθηκα στη βροχερή Φρανκφούρτη και από εκεί πάνω από τον Ατλαντικό. Καθόμουν εκεί που ξεκινούσε η δεξιά φτερούγα. Ατέλειωτη, σαν χανόταν στην άκρη τα’ ουρανού και από κάτω της κρεμόταν η πελώρια τουρμπίνα του 777. Οι νεφώσεις που βρίσκονταν αρκετά χαμηλότερα από μας, κι ανάμεσά μας ο μεσημβρινός ήλιος του βόρειου ημισφαίριου, έδιναν μια πανέμορφη ανταύγεια στο υπόλευκο κυλινδρικό μέταλλο του κινητήρα. Ανάμικτη από το γαλάζιο του ουρανού, κίτρινη από την ακτινοβολία του ήλιου και λευκού από τα σύννεφα. Αν πετούσε ο Λωτρέκ, ο Μονέ θα ζωγράφιζαν άραγε ακόμα καλύτερα;
Σκέφτηκα προς στιγμήν ότι ήμουν λίγο άτυχος καθώς φοβόμουν ότι η εγγύς απόσταση από το θορυβώδη κινητήρα, θα με άφηνε άυπνο, στο μακρύ ταξίδι. Ακολούθως όμως θυμήθηκα, ότι με οκτώ ώρες ύπνου τις τελευταίες δυο μέρες δεν θα είχα ιδιαίτερο πρόβλημα. Έτσι αφού διάβασα λιγάκι, αφού ματαίως έψαξα για μια τρύπα στα σύννεφα να αντικρύσω λίγο μπλέ από Ατλαντικό, έβαλα να ακούσω κάτι γλυκό, κάτι σαν το μπλε που αναζητούσα, έτσι να αποκοιμηθώ, όπως: «την κρυφή μου λύπη πάρτε κι από κεί μακριά να μου φέρεται και μένα τη χαρά» που σιγοτραγουδούσε ναζιάρικα η Αλίκη στη «Θάλασσα πλατεία». Εκεί που είχα κοιμηθεί για κανά λεπτό, την ξανάκουσα στο δεύτερο ρεφρέν, πίσω από ένα επιβλητικό ρόγχο. Ο διπλανός, ορμώμενος εκ Νιού Ντέλι, νέος, είχε ανάψει το Μακάλοχ και ζοριζόταν σαν να έκοβε γιγαντιαίες σεγκόβιες του Ειρηνικού. Τι τον σκούντησα διακριτικά, τι αδιάκριτα, τι έβηχα, τίποτα λέμε. Φουλ θρότλ το πήγαινε. Ροχαλίζω, άρα υπάρχω. Είναι ο ίδιος που το πρώτο και το τελευταίο πράγμα που μου είπε, με πόνο ψυχής, πριν καν συστηθεί, είναι ότι έχει χαλάσει το σύστημα ψυχαγωγίας.
Ωραίος και ο Αμερικάνος πιλότος που λίγο αργότερα μας το ανακοίνωσε και επισήμως, κατά λέξη, ότι το σύστημα είναι: «Κομπλίτλυ καπούτ». Το είπε ανάλαφρα, χιουμοριστικά, ζητώντας και την κατανόηση μας. Σπάραζε, έτσι ο συνταξιδιώτης μου και το έριξε στον ύπνο για να ξεχάσει το δράμα του. Πήρε και το μαξιλάρι του αγκαλιά, ωραιότατος. Ελληνική «πενιά» στο εναέριο γεύμα, η περιγραφή στο μενού της σαλάτας όπου ανέγραφε ανάμεσα στα άλλα: «kalamata olive»
Τελείωσε κάποια στιγμή αυτή η περιπέτεια, φτάσαμε στο αεροδρόμιο της Αμερικάνικης πρωτεύουσας, όπου τα πράγματα έχουν αλλάξει πολύ μετά το διαβόητο νάιν ελέβεν. Δεκαπέντε χρόνια είχα να περάσω τον Ατλαντικό, από εκείνη την μακρινή εποχή πριν τις περιπέτειες των προεδριών του «τάμπλιγια». Είναι να απορεί κανείς πως η ίδια χώρα διαλέγει για ηγέτες έναν J.F.K. αλλά και έναν G.W. Bush, έναν F.D. Roosvelt αλλά και έναν R.M. Nixon. Τέλος πάντων, αποτυπώματα όλων των δακτύλων όλων των χεριών, αναρωτιέμαι αν σε 15 χρόνια παίρνουν και των ποδιών, φωτογραφίες, κόντρα φωτογραφίες, ερωτήσεις, συμπληρώσεις δηλώσεων και αιτήσεων κλπ. Όλα τούτα αυστηρά μεν ευγενικά δε!
Εχω την εντύπωση πως αν τους αντιμετωπίσεις με σεβασμό και ευγένεια είναι καλοί, δίκαιοι κρατικοί λειτουργοί. Τουλάχιστον αυτό καταλαβαίνω μέχρι στιγμής. Δεν μπόρεσα όμως να καταλάβω γιατί επιμένουν να εξυπηρετούν δυο και τρεις πτήσεις από την ίδιαν πύλη, ταυτόχρονα. Λίγο έλειψε να πάω στο Κεντάκι να συναντήσω τον Νίκι "Κεντάκι κιντ" Χέυντεν!
Το 24ωρο, πόρτα με πόρτα, ταξίδι έληξε με δείπνο, στο Greenville της Νότιας Καρολίνα όπου συζητώντας με γηγενείς, για την πατρίδα τους, έφτασαν στο συμπέρασμα, ότι ένα από τα μεγαλύτερα σφάλματα της Αμερικάνικης πολιτικής ήταν η εισβολή στο Ιράκ, κι’ ότι η προεδρία Clinton ήταν το τελευταίο ευχάριστο διάλειμμα, όπου υπήρχαν δουλειές, ανάπτυξη, καλό κλίμα. Δεν διαφώνησα, έχω την βεβαιότητα όμως ότι κάποιοι στα Βαλκάνια δεν έχουν την ίδια άποψη. Άτιμο πράγμα η πολιτική, που περνά τα σύνορα της πατρίδας σου...
Το βράδυ έκλεισε με την κουβέντα του πόσο έχουν σφίξει τα θέματα από πλευράς νομοθεσίας για τους ρύπους της βιομηχανίας και πόσο προσεκτικές πρέπει να είναι οι κινήσεις. Μας το εξηγούσε ο Ken Sparks p.r. manager της BMW στην Αμερική, με αφορμή την επικείμενη επίσκεψή μας στο μεγαλύτερο εργοστάσιο της Βαυαρικής φίρμας, στο Spartanburg. Έπεσα για ύπνο στις 06.30 GR, ενδεκάτη βραδινή τοπική με την προσμονή ότι θα κοιμηθώ, θα χορτάσω. Φευ! Στις 04.30 τοπική, 11.30 GR, ήμουν ξύπνιος και έψαχνα σαν φάντασμα στο ξενοδοχείο να βρω αντάπτορα να φορτίσω το λαπτοπ να σύρω καμιά αράδα. Δεν βρέθηκε κάτι να ταιριάξει και τελικά με μια πατέντα με γυμνά καλώδια που κάλυψα με τέιπ, έκανα τη δουλειά. Αν με έβλεπε κάποιος υστερικός με την ασφάλεια θα με είχε βάναυσα τιμωρήσει.
Ξημέρωσε με κρύο και βροχή, αρκετή βροχή. Πρωινό και γρήγορα στο δρόμο για το εργοστάσιο. Παρά το γεγονός, ότι έχουμε επισκεφθεί αρκετές βιομηχανίες αυτοκινήτων τα τελευταία χρόνια, κατέχουμε δηλαδή, λόγω επαγγελματικής ιδιότητας, μια εμπειρία, οφείλω να ομολογήσω ότι η επίσκεψη στις εγκαταστάσεις της BMW στον Spartanburg με εντυπωσίασαν.
Για διάφορους λόγους. Ας αρχίσουμε από το εμφανές. Η έκταση του, τα τετραγωνικά που καταλαμβάνει. Είναι μεγάλο. Έντάξει στην Αμερική βρισκόμαστε, όλα είναι μεγάλα, αλλά αυτό το εργοστάσιο απλώνεται σε 5,3 εκατομμύρια τετρ. πόδια. Αν το φέρουμε σε Ευρωπαϊκά μεγέθη είναι σχεδόν μισό εκατομμύριο τετραγωνικά μέτρα. Δηλαδή λίγο μεγαλύτερο από την Ανδόρα, λίγο μικρότερο από το Μόντε Κάρλο. Ακολούθως η φιλοσοφία του. Προβάλλεται μια λέξη. Στα αγγλικά είναι Sustainability και στην γλώσσα μας ερμηνεύεται ως αειφορία. Εξαιρετικά πετυχημένη περιγραφή που μας παραπέμπει σε μια παραγωγή που δεν επηρεάζει το περιβάλλον, που προσπαθεί να χρησιμοποιεί φυσικές πηγές ενέργειας, που στοχεύει στην ισορροπία και στην ποιότητα.
Κι όλα τούτα είναι πολύ δύσκολα πράγματα όταν παράγεις αυτοκίνητα και γίνεται εξαιρετικά δύσκολη όταν παράγεις 1.000 οχήματα σειράς Χ κάθε μέρα! Όταν πριν από σχεδόν 20 χρόνια ξεκίνησε το εργοστάσιο, εργάζονταν 500 άνθρωποι. Σήμερα 8.000! Ρώτησα πως πάει η κάθε βάρδια στη δουλειά. Με τα αυτοκίνητά τους, ήταν η απάντηση και στα ατελείωτα πάρκιν πέριξ των εγκαταστάσεων έβλεπες οποιοδήποτε τετράτροχο. Σκέφθηκα αμέσως πόσο πολύ έχουν αλλάξει τα πράγματα από τότε που ο Κ. Marx συνέταξε το μανιφέστο του, μιλώντας για αλλοτρίωση και ότι το μόνο πράγμα που έχει να χάσει ο εργάτης, ο προλετάριος είναι οι αλυσίδες του.
Στις μέρες μας έχει να χάσει αυτοκίνητο, σπίτι, ασφαλώς και οφειλές δανείψν, αλλά αυτά είναι μια άλλη κουβέντα. Για να προχωρήσουμε στο θέμα μας, η συμβολή της ανθρώπινης εργασίας είναι μικρότερη από ποτέ. Ρομποτικοί βραχίονες με θαυμαστή ακρίβεια, τοποθετούν παρμπρίζ, βάφουν με μια απίστευτη πλαστική κίνηση, κολλούν, περνάνε κινητήρα, μεταδόσεις, περιφερειακά πάνω στο αμάξωμα. Εντάξει τα έχουμε δει κι αλλού θα παρατηρήσετε! Όλα τούτα όμως γίνονται με έναν αδιανόητο συνδυασμό. Αύξηση της παραγωγικότητας, μείωση των ρύπων και μείωση κατανάλωσης νερού κατά τη διάρκεια της παραγωγής, σημαντική συνεισφορά στην τοπική κοινωνία και πρόγραμμα προσλήψεων.
Ας τα δούμε λίγο πιο αναλυτικά. Από τα 300.000 φέτος το ’16 θα φθάσουν να παράγουν 450.000. Η χρήση Μεθανίου παρέχει το 50% των ενεργειακών αναγκών του εργοστασίου και το 50% του ηλεκτρικού. Η χρήση κυψελών υδρογόνου τους προσφέρει τη δυνατότητα να κινούν περισσότερα από 350 μικρά οχήματα που μεταφέρουν υλικά μέσα στο εργοστάσιο. Τέλος ηλιακά πανέλα τους παρέχουν ενέργεια ικανά να φωτίσουν τα για τα 24.000 τετ. πόδια (2.230 τ.μ.) του Μουσείου, αλλά και για την φόρτιση των ηλεκτρικών αυτοκινήτων.
Από το 2006 το εργοστάσιο, ενώ αυξάνει την παραγωγή του, έχει μειώσει την κατανάλωση νερού κατά 55% και τις ενεργειακές του ανάγκες κατά 58,7%, ενώ κατέχει την 4η θέση σε όλες τις Αμερικάνικες βιομηχανίες με την περισσότερη χρησιμοποίηση πράσινης ενέργειας. Καμιά από τις τρεις πρώτες δεν είναι αυτοκινητοβιομηχανία. Αν συνυπολογιστεί πόσο «βρώμικη», εξ ορισμού είναι η παραγωγή αυτοκινήτων, έχει γίνει ένα τεχνολογικό θαύμα, το οποίο μας δείχνει το δρόμο του μέλλοντος. Ας κοιτάξουμε και λίγο τα οικονομικά στοιχεία που είναι ιλιγγιώδη: Από το ’92 το BMW group, έχει επενδύσει 6,4 δις. δολάρια, έχει προσφέρει 30.777 θέσεις εργασίας και η πολιτεία της Νότιας Καρολίνας εισπράττει από την παρουσία του εργοστασίου 1,8 δις. δολάρια, ετησίως!
Κι ας μην ξεχνάμε ότι αυτό το θαύμα δεν ήταν προϊόν παρθενογένεσης. Ρισκάρισε με την Χ5, διότι ποιος ήθελε ένα φορτηγό με την προπέλα; Αλλά όλοι ενθουσιάστηκαν στην παρουσίαση, όταν πέρασε το στίβο μάχης που δυσκολευόταν ακόμα και ένα Land Rover, ενώ ταυτόχρονα στην πίστα πέταγε. Ρισκάρισε με την κρίση του 2008, όταν όλοι έκαναν πίσω αλλά η BMW έκανε επεκτάσεις και σχέδια ανάπτυξης. Ακολούθησε την συνταγή «Production follows the market» (η παραγωγή ακολουθεί την αγορά), και δρέπει δάφνες. Δεν είναι τυχαίο ότι από τότε που έστησε το εργοστάσιο οι πωλήσεις στην Αμερική από 50.000 ανά έτος, φέτος θα ξεπεράσουν τις 325.000!
Τμήμα από αυτές τις δάφνες, είδαμε σήμερα, σε αυτόν τον αχανή μεν, άριστα οργανωμένο δε, χώρο καθώς, από την μια εκατοντάδες νταλίκες άδειαζαν πρώτες ύλες και από τις άλλη μεριά η «μηχανή», γεννούσε χιλιάδες αυτοκίνητα. Καθώς είδαμε τα αμαξώματα να βυθίζονται στο αντισκωρικό διάλυμα, καθώς οι ρομποτικοί βραχίονες κινούνταν με χάρη και ακρίβεια, καθώς χιλιάδες ανθρώπινα χέρια δούλευαν με επαγγελματισμό και πιστότητα. Κλείνοντας μια καταπληκτική σε πληρότητα και πλούσια σε στοιχεία εισήγηση που έκανε ο Dr. Jury Witschnig το είπε με ελάχιστες λέξεις: «Διότι η BMW δεν κατασκευάζει απλώς αυτοκίνητα.
Ήταν μια κρύα, βροχερή μέρα και ανάμεσα στα τόσα θαυμαστά δεν μπορούσα να αδιαφορήσω για το μοναδικό σύστημα απαγωγής όμβριων υδάτων που συλλέγονται και χρησιμοποιούνται.
Λίγο πριν τη δύση, οι βροχές σταμάτησαν, τα σύννεφα τραβήχτηκαν και μια βόλτα στην πόλη, μια όμορφη ισορροπημένη πόλη με 100.000 κατοίκους, μου έδωσε να καταλάβω ότι όταν τα δυο συνεργαζόμενα μέλη είναι ευχαριστημένα οι δουλειές θα πάνε καλά. Η BMW διάλεξε Greenville και όχι Omaha, η επιλογή της ήταν σωστή και έτσι το Greenville, αλλά και ολάκερη η Πολιτεία, μετά την κατάρρευση της υφαντουργίας (πήγαν σε φτηνότερα εργατικά χέρια – είδες η παγκοσμιοποίηση;), είδε το σωτήρα του στο γερμανικό εργοστάσιο.
Βραδινο σε ένα πολύ μικρό γουστόζικο εστιατόριο στο κέντρο της πόλης και επιστροφή, πάλι με την προσμονή ενός μεγαλύτερου σε διάρκεια ύπνου. Δεν ήταν κι άσχημα. Κέρδισα μια ώρα. Όρθιος στις 05:00 και καθώς δεν χρειαζόταν χρόνος για πατέντες άρχισα το πιάνο, που λέει και ο Διαμάντης όταν στραμπουλάει το πληκτρολόγιο.
Λίγο μετά τις έξι το πρωί, αξημέρωτα ακόμα, μετά από ένα νόστιμο πρωινό, ασχολούμαι με κάτι που μοιάζει με πεπόνι και πιάνω την κουβέντα με τον Dr. Jury Witschnig .Την απορία για το όνομά του, μας την είχε λύσει από το προηγούμενο βράδυ. Οι γονείς, του παράφορα γοητευμένοι από τον Δόκτορα Ζιβάγκο (Μπόρις Πάστερνακ, να υπενθυμίσω), αποφάσισαν το Γιούρι. Να σημειώσω ότι κάτι τέτοιο θα ήταν πολύ μακριά από την Ελληνική πραγματικότητα την εποχή που βαπτίσθηκε (κάτι λιγότερο από 40 χρόνια υποθέτω). Πέρα από το κάπως προκαθαρισμένο όνομα του παππού, άντε να έδιναν ένα ένδοξο όνομα από την Ελληνική μυθολογία, αλλά δεν θα έδιναν ποτέ ένα όνομα από κινηματογραφικό, έστω συγγραφικό ήρωα και δη αλλοδαπό.
Στο σύνηθες ερώτημά: «πως φαντάζεσαι την BMW δέκα χρόνια αργότερα;», απάντησε: «Θα είμαι εκεί εγώ. Θα κάνουμε πράγματα που ούτε φανταζόμαστε τώρα» Ήμουν ήδη εντυπωσιασμένος από την πληρότητα της παρουσίασης που είχε κάνει στα Αγγλικά, την προηγούμενη μέρα στο εργοστάσιο, έτσι καθώς ήρθε η κουβέντα για τις σπουδές του είπε ότι είχε σπουδάσει μηχανολογία και οικονομικά σε ένα άσημο Γερμανικό πανεπιστήμιο. Επαγγελματική του αδυναμία είναι η συνεργασία, η ο συνδυασμός της λειτουργίας συστημάτων. Σχετικά περιττός ο προσδιορισμός, καθώς από την προηγούμενη μέρα είχαμε καταλάβει το πόσο εξαιρετικά πολύπλοκο είναι, να έχεις ένα επιτελικό ρόλο σε ένα εργοστάσιο όπως το Spartanburg.
Λίγο νωρίτερα τον είχα ακούσει να απευθύνεται στους Λατίνους της αποστολής στα Ισπανικά. Έκανα τη σούμα. Μιλάει τρεις γλώσσες, παίζει στα δάχτυλα τα μηχαναλογικοοικονομικά και πάνω απ’ όλα είναι σεμνός, στα όρια του ντροπαλού. Οι γονείς του, έχουν τον δικό τους Ντόκτορα και εγώ πρέπει να ομολογήσω ότι μου ανέτρεψε σε κάποιο βαθμό την επιφυλακτικότητα που λόγω των ημερών και όχι μόνο, διατηρώ για τους Γερμανούς. Ο Γιούρι θα πέταγε για Μόναχο, εμείς για την πόλη των Αγγέλων.
Βγήκαμε έξω στο παγωμένο πρωινό και επιβιβαστήκαμε στο πουλμανάκι που μας μετέφερε στο αεροδρόμιο της Charlotte. Δίπλα μου, κάθισε ο Kai Zoibelein, ο οποίος έχει επιφορτισθεί με το έργο της διεύθυνσης επικοινωνίας της «Αειφορίας» και των ενεργειών που γίνονται ως προς τούτο, στο Spartanbourg. «O κόσμος, οι πελάτες μας, έχουν συνείδηση πια. Θέλουν να ξέρουν, που, πως κατασκευάζεται το αυτοκίνητο που θα αγοράσει. Δεν μπορούμε να του λέμε αοριστίες και να του δίνουμε υποσχέσεις περί του μέλλοντος. Πρέπει να του δείχνουμε πράγματα που ήδη συμβαίνουν, ήδη γίνονται. Όπως το Spartanbourg.» είπε.
Δεν είχα επιχειρήματα να διαφωνήσω, έχω όμως τη βεβαιότητα ότι αυτές τις ανησυχίες τις διατηρούν άνθρωποι με οικονομικές δυνατότητες που έχουν την άνεση να «αγοράσουν» την οικολογική ανησυχία, ή άνθρωποι με οικουμενική καλλιέργεια, που πραγματικά το πονάνε το θέμα. Και για να μην είμαι απόλυτος, υπάρχει και μια κατηγορία που συνδυάζει και τις δυο παραπάνω ιδιότητες. Σε σχέση πάντως με το παγκόσμιο σύνολο των αγοραστών προφανώς αποτελεί μια μικρή μειοψηφία. Οι ανησυχίες του μέσου αγοραστή περιορίζονται, θαρρώ, στο πως θα αγοράσει περισσότερο αυτοκίνητο με μικρότερες δόσεις. Λογικό.
Οφείλω επίσης να συγχαρώ τον Kai, για μια όμορφη πρωτοβουλία που πήρε καθώς μας προέτρεψε να σηκωθούμε και να συστηθούμε πριν την έναρξη των ομιλιών. Γεγονός βέβαια που μπορεί να συμβεί σε μικρά γκρουπ μόνον. Έτρεχε το πουλμανάκι μας, με το ζωηρό μεσήλικα οδηγό του, εκεί στα 70 – 75 μίλια, και η V8 του, να κελαηδούσε στο εθνικό δίκτυο στους γνωστούς Αμερικανικούς ρυθμούς της.
Σε λιγότερο από δυο ώρες βρεθήκαμε στο ωραίο φωτεινό αεροδρόμιο της Charlotte, με δένδρα μέσα στους εσωτερικούς ολοφώτιστους χώρους του, με ξύλινες λευκές κουνιστές καρέκλες δίπλα στους κυλιόμενους διαδρόμους. Άλλες τρεις ώρες αναμονής και το 321 της US airlines χρειάστηκε πέντε ώρες ταξίδι, προς τα δυτικά για την πόλη των Αγγέλων. Έτσι προστέθηκαν τρείς ακόμα ώρες διαφοράς, σύνολο δέκα και εκεί που πήγαινε το εσωτερικό ρολόι να αυτορυθμιστεί, τρώει άλλη μια μετατόπιση. Της Δυτικής ακτής.
Αυτό που μας περιμένει αύριο είναι το σαλόνι αυτοκινήτου του Los Angeles πολύ μακριά από το Ελληνικό μέτρο, όπως και αν το δει κανείς. Προς το παρόν αγναντεύουμε το πρώτο ηλιοβασίλεμα από το δυτικό Holywood.
|