Στις 7 Νοεμβρίου άφησε την τελευταία του πνοή, προσβεβλημένος από καρκίνο του ήπατος, ο Joseph William “Joe” “Smokin” Frazier. Ήταν 67 χρονών.

Η πορεία του πρωτοπυγμάχου δεν είναι μόνον μια αθλητική ιστορία. Αποτελεί ένα ακόμα έντονο αποτύπωμα της εικόνας της Νέου Κόσμου. Η γη της ευκαιρίας, αλλά και της βίας, του ρατσισμού, της σκληρότητας, της επιτυχίας, του θεάματος και πάνω απ' όλα του γιγαντισμού αναδύεται σε όλο της το μεγαλείο μέσα από τη ζωή του.

Γεννημένος το ΄44, στο Beaufort της Νότιας Καρολίνα δεν είχε αυτό που περιγράφουμε ως ευτυχισμένα παιδικά χρόνια. Παιδί δεκαμελούς οικογένειας, αναγκάστηκε από πολύ μικρός να βγει στην αναζήτηση του μεροκάματου. Στην αυτοβιογραφία του περιγράφει όλη τη σκληρότητα που βίωσε στις φυτείες βαμβακιού, στα μποστάνια πεπονιών που εργάστηκε, το στίγμα του ρατσισμού που από νωρίς ένιωσε και την συμβουλή της μάνας του: “Παιδί μου εφ' όσον δεν τα βρίσκεις με τους λευκούς, σήκω φύγε διότι δεν θέλω να σου συμβεί κάτι κακό.”

Λίγες μέρες νωρίτερα ο 15χρονος τότε Joe είχε σταθεί με γενναιότητα απέναντι στον λευκό, βάναυσο εργοδότη του. Έτσι ένα πρωί χωρίς πολλά αποχαιρετιστήρια, χωρίς δάκρυα και δράμα, ανέβηκε σε ένα λεωφορείο που κατευθυνόταν στο βορρά. “Ήταν 1959, ήμουν 15 χρονών και ήμουν ολομόναχος”, κατέγραψε στη βιογραφία του.

Δούλεψε σε εργοστάσιο εμφιαλώσεως, άρχισε να πυγμαχεί ερασιτεχνικά και να επαληθεύει αυτό που ένας θείος του πρόσεξε στη σωματοδομή του, όταν όλη η οικογένεια έβλεπε παιχνίδια πυγμαχίας γύρω από έναν ασπρόμαυρο δέκτη στα μέσα της δεκαετίας του '50:”αυτό το παιδί θα γίνει ο επόμενος Joe Louis”.

Το ΄64 κέρδισε ανέβηκε στο ψηλότερο βάθρο των υπερβαρέων πυγμάχων στους Ολυμπιακούς αγώνες. Έφθασε στο Τόκυο, από τύχη καθώς ο Mathis, ο πυγμάχος που τον είχε κερδίσει στον τελικό των trials, τραυματίστηκε και δεν μπόρεσε να ταξιδέψει στην Ιαπωνία. Εκεί ο Joe πέρασε εύκολα τους δύο πρώτους αντιπάλους του, από τον πρώτο γύρο μάλιστα και στα ημιτελικά συνάντησε τον βαρύτερο και ψηλότερο Σοβιετικό Vadim Yemelyanov. Στη διάρκεια του αγώνα και ενώ σφυροκοπούσε τον αντίπαλο ένοιωσε ισχυρό πόνο στον αντίχειρα του αριστερού του χεριού. Ευτυχώς για αυτόν ο Σοβιετικός ηττήθηκε με τον ίδιο τρόπο όπως και οι δύο πρώτοι αντίπαλοι. Ο διαιτητής σταμάτησε τον αγώνα αφού ο Yemelyanov δεν μπορούσε να συνεχίσει.

Τελικά ο αντίχειρας του είχε σπάσει. Αποσιώπησε το γεγονός, δεν το ανέφερε πουθενά προσπαθώντας να μετριάσει τους πόνους με ότι γιατροσόφια γνώριζε. Έδωσε όρκο, μονολογώντας πως: “ο Jo Frazier, από το Beaufort της Νότιας Καρολίνα, όσο και αν πονά θα πάρει το χρυσό”. Δυο μέρες μετά τον ημιτελικό, στις 23 Οκτωβρίου του '64 ανέβηκε στο ρίνγκ όπου συνάντησε τον 30χρονο Ανατολικογερμανό μηχανικό Hans Huber. Συνηθισμένος να αντιμετωπίζει μεγαλύτερα κορμιά, ασυνήθιστος όμως να πυγμαχεί με σπασμένο αντίχειρα ο Joe, άντεξε και κέρδισε στα σημεία. Ήταν το μοναδικό χρυσό των Η.Π.Α. στην πυγμαχία σε εκείνη τη διοργάνωση. Στα 20 του χρόνια ήταν χρυσός Ολυμπιονίκης, ακολουθώντας το παράδειγμα του Muhammad Ali ο οποίος τέσσερα χρόνια νωρίτερα, στη Ρώμη είχε αποσπάσει το χρυσό στα 18 του χρόνια.

Ο Ali. Το αντίπαλο δέος. Η σύγκρουσή του με αυτόν, θα διαρκέσει σχεδόν μια ζωή. Ο ένας ήταν η Νέμεσις του άλλου. Χωρίς τον έναν, ο άλλος θα ήταν λιγότερο σημαντικός. Οι τρεις συνολικά αναμετρήσεις τους θα αποτελούσαν πολλά περισσότερα από πυγμαχία, από αθλητισμό.

Συναντήθηκαν για πρώτη φορά στις 8 Οκτωβρίου του '71 στο Madison Square Garden της Ν. Υόρκης σε αυτό που χαρακτηρίστηκε ως η “μάχη του αιώνα” . Τα στατιστικά τους ήταν απαστράπτοντα. Για τον Ali 31 νίκες, 25 με Κ.Ο. καμιά ήττα, για τον Joe 26 νίκες 23 με Κ.Ο. καμία ήττα. Αήττητοι και οι δύο σε μια αναμέτρηση που αναπόφευκτα θα σηματοδοτούσε την πρώτη τους ήττα. Ο Ali ταλαιπωρημένος από τη δημόσια εικόνα του, αμετακίνητος από τις πολιτικές του θέσεις, την άρνησή του να υπηρετήσει το θείο Σαμ στο Βιετ – ναμ “κανείς βιετναμέζος δεν με αποκάλεσε νέγρο”, την εξοντωτική απομάκρυνσή του από τα ρίνγκ για τέσσερα σχεδόν χρόνια, τον ασπασμό του Μουσουλμανισμού, την απώλεια του θρησκευτικού του μέντορα Malcolm Χ, αδύναμος να κρατήσει το στόμα του κλειστό, με μια αληθινά θυελλώδη ζωή. Ο Joe, ολότελα διαφορετική φυσιογνωμία, μαζεμένος, δυο χρόνια νεότερος, αθλητικά πιο ζεστός, σωματομετρικά μικρότερος, εξ' ίσου όμως επικίνδυνα δυνατός. Πέρα από το τεράστιο εγωιστικό βάρος, υπήρχε και η εξασφαλισμένη αμοιβή των 2,5 εκατομμυρίων δολαρίων για τον καθένα τους. Μόλις πριν δώδεκα έτη είχε εγκαταλείψει κατατρεγμένος την πατρική εστία, τα βάσανα της αγροτικής ζωής, των λευκών αφεντικών στο Beaufort και το '71, πριν τα τριάντα του χρόνια, ήταν ήδη μια πλούσια διασημότητα. Από τον ναδίρ στο ζενίθ. Ένας ασήμαντος μαύρος εργάτης της γης είχε μεταβληθεί σε παγκόσμιο πρωταθλητή. Ήταν άλλη μια λαμπρή ένδειξη της περίφημης προπαγάνδας της “γης της ευκαιρίας”. Αντίστοιχη πορεία είχε και ο αντίπαλος του ο οποίος μάλιστα είχε χρησιμοποιήσει το εργαλείο των δημοσίων σχέσεων επιθετικά, εκθετικά σχεδόν θεατρικά αλλά και με μεγάλη τόλμη είναι η αλήθεια, απέναντι στους πανίσχυρους, άκαμπτους κρατικούς μηχανισμούς.

^{η νύχτα που ο Joe ξάπλωσε τον Greatest στο καναβάτσο. Madison Square Garden, 8 Μαρτίου 1971}

Η αναμέτρηση προκάλεσε πρωτόγνωρο ενδιαφέρον σε όλο τον πλανήτη και πραγματική φρενίτιδα στην Ν. Υόρκη. Παρόντες στον αγώνα ανάμεσα σε χιλιάδες ήταν ο Norman Mailer, o Woody Allen, o Frank Sinatra, ενώ ο Burt Lancaster έκανε το σχόλιο στην αναμετάδοση κλειστού κυκλώματος. Ήταν σαφές ότι το αθλητικό του γεγονότος είχε ξεπεραστεί από το κοινωνικό, είχε τυλιχτεί άριστα από το περιτύλιγμα του μάρκετινγκ, είχε γιγαντοποιηθεί.

Ο Ali ξεκίνησε επιθετικότερα, ο Frazier ισορρόπησε τον αγώνα, στον 14ο γύρο είχε περισσότερα σημεία, ενώ στις αρχές του 15ου με το γνωστό αριστερό δυναμίτη του ξάπλωσε έστω και για λίγο τον αντίπαλο στο καναβάτσο. Ήταν μόλις η τρίτη φορά που συνέβαινε αυτό στην καριέρα του Ali.

Η ζυγαριά είχε ήδη γύρει και μετά από λίγα λεπτά ο διαιτητής σήκωνε το χέρι του Joe, που διατηρούσε τον τίτλο του. Η πρώτη ήττα του Ali ήταν γεγονός. Ήταν τέτοια η σφοδρότητα του αγώνα ώστε και οι δυο πυγμάχοι χρειάστηκε να νοσηλευθούν ώστε να αναλάβουν. Κυκλοφόρησε μάλιστα μια φήμη που ήθελε τον Frazier νεκρό. Ο Ali είχε δηλώσει πως αν είναι αλήθεια θα αποσυρθεί από την ενεργό δράση.

Δεν χρειάστηκε όμως, καθώς η φήμη αποδείχτηκε ανακριβής κι' έτσι η αντιπαλότητα συνεχίστηκε. Ο πρωταθλητής συνήλθε, συναντήθηκε τον Γενάρη του ΄73 με τον διεκδικητή George Foreman στο Kingston της Jamaica όπου κόντρα σε όλα τα προγνωστικά έχασε τον τίτλο και μάλιστα με τεχνικό νοκ-άουτ στον δεύτερο μόλις γύρο.

Η τροχιά του, μοιραία ξανασυναντήθηκε με τον Ali στις 28 Ιανουαρίου του '74 πάλι στο Madison. Οι εχθροπραξίες ξεκίνησαν από το studio του ΑΒC όπου είχαν κληθεί και οι δύο για συνέντευξη. Ο Ali με τον γνωστό τρόπο άρχισε να προκαλεί αποκαλώντας τον αντίπαλό του αδαή, η ένταση ανέβηκε, ήρθαν στα χέρια, σχεδόν κυλίστηκαν στο πάτωμα του τηλεοπτικού πλατό, γεγονός για το οποίο τιμωρήθηκαν με χρηματικό πρόστιμο, αλλά είχαν πυροδοτήσει το ενδιαφέρον του κόσμου ακόμα και εκείνων που η πυγμαχία δεν ήταν στις επιλογές τους.

Η αναμέτρηση υπήρξε αμφίρροπη με τον Ali πιο κινητικό πιο ταχύ και τούτη τη φορά κατέβηκε από το ρίνγκ νικητής στα σημεία. Ήταν μόλις η δεύτερη ήττα του Joe, μετά από εκείνη από τον George Foreman.

Η τρίτη, τελευταία και σπουδαιότερη τους αναμέτρηση, δόθηκε την 1η Οκτωβρίου του '75, στο Araneta Coliseum στην πόλη Quezon λίγο έξω από την Μανίλα των Φιλιππίνων. Έτσι κέρδισε και την ονομασία “Thrilla in Manila” (θρίλερ στη Μανίλα), σχεδιασμένη και αυτή από τον δαιμόνιο ατζέντη Don King.

Πίσω από την τεράστια κινητοποίηση υπήρχε και πολιτικό παρασκήνιο, καθώς ο δικτάτορας των Φιλιππίνων Ferdinand Marcos, προθυμοποιήθηκε να φιλοξενήσει, χρηματοδοτήσει και προωθήσει το γεγονός προκειμένου να απαλύνει τόσο την εσωτερική αντίδραση όσο και τη διεθνή κατακραυγή για τον τρόπο που είχε καταλάβει την εξουσία, τρία χρόνια νωρίτερα . Δεν ήταν πια ένας κορυφαίος πυγμαχικός αγώνας. Είχε μεταβληθεί σε ένα παγκόσμιο κοινωνικό γεγονός.

Ο Ali ξεκίνησε με τον συνήθη τρόπο, προκαλώντας με δηλώσεις, αυτό που Αμερικανοί περιγράφουν σαν “κοφτερή γλώσσα” ή “σκουκιδοκουβέντες”. Έπαιζε με τη διάθεση του αντιπάλου του τον αποκαλούσε άσχημο, γορίλα, τον απειλούσε: "It's gonna be a thrilla, and a chilla, and a killa, when I get the Gorilla in Manila” (θα γίνει θρίλερ και φόνος όταν θα πετύχω τον Γορίλα στην Μανίλα, παίζοντας με ελαφρά παραποιημένες λέξεις και ομοιοκαταληξίες). Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας, μόνο απερίσπαστος δεν ήταν καθώς τα είχε μπερδέψει σφόδρα στην προσωπική του ζωή με τη σύζυγο και την ερωμένη του, που αργότερα θα γινόταν η επόμενη σύζυγός του. Στο στρατόπεδό του, πίστευαν ότι όλα ήταν εύκολα και ότι έκαναν μια μεγάλη χάρη στο Frazier δίνοντας του μια γερή αποζημίωση πριν τη συνταξιοδότησή του. Η διάθεση τους ήταν ευχάριστη, στα όρια της χαλαρότητας. Δεν άργησε όλο αυτό το σκηνικό να χαρακτηρισθεί ως “Το τσίρκο του Ali”. Στον αντίποδα ο Frazier δούλευε αφοσιωμένος, σοβαρός, προσπαθώντας να ξεπεράσει την ήττα από τον Foreman, ώσπου έφθασε η μεγάλη μέρα.

Ανέβηκαν στο ρινγκ με τον Ali να έχει 48 νίκες τις 35 με KO, δυο μόλις ήττες και τον Frazier να έχει 32 νίκες (27 K.O.) με επίσης μόλις δύο ήττες. Το έπαθλο, πέραν από τη νίκη και ένα εκτός μέτρου πια εγωισμό που δεν έπρεπε να τρωθεί, ήταν κάτι σημαντικότερο. Ο παγκόσμιος τίτλος. Η αναμέτρηση διεξήχθη σε μια αποπνικτική, λόγω κλίματος, ατμόσφαιρα, που επιβάρυνε ιδιαιτέρως τους πυγμάχους. Ο Ali ξεκίνησε φουριόζος, χτυπώντας, χορεύοντας, κινούμενος με ταχύτητα και τη γνωστή του χάρη. Στον 4ο γύρο του φώναξε “ηλίθιε Πρωταθλητή” στον 7ο γύρο του είπε:“Joe μου είπαν ότι ξόφλησες” για να λάβει την απάντηση: “σου είπαν λάθος ομορφόπαιδο”. Αργότερα σε τηλεοπτική του συνέντευξη θα αποκαλύψει πως ο Frazier ήταν ο μόνος που απαντούσε στις λεκτικές του προκλήσεις κατά τη διάρκεια των αγώνων.

Στους μεσαίους γύρους ο Frazier σταθερός, λιγότερο κινητικός, αλλά συμπαγής και ακριβής ανέβηκε, έγινε απειλητικός, κατάφερε σφοδρότατα κτυπήματα στοπ κορμί του αντιπάλου του, κάνοντας ολότελα αμφίρροπο τον αγώνα, ο οποίος είχε αποκτήσει πλέον μια βαρβαρική μορφή. Το πλήθος των 15 γύρων είναι από μόνο του ικανό να θέσει σε μεγάλη δοκιμασία τον άνθρωπο, πόσω μάλλον σε εκείνες τις κλιματικές συνθήκες (υψηλή θερμοκρασία & υγρασία) και ασφαλώς υπό τα συνεχή σφυροκοπήματα τόσο ισχυρών πυγμάχων. Προς το τέλος ο μεν Ali ήταν στα όρια της κατάρρευσης, του δε Frazier, είχαν κλείσει τα μάτια από τα αλλεπάλληλα κτυπήματα και σχεδόν δεν μπορούσε να δει. Ο διαιτητής αναγκάστηκε να διακόψει τον αγώνα υπέρ του Ali που αργότερα κατέθεσε ότι ποτέ δεν είχε βρεθεί κοντύτερα στο θάνατο όσο στα τελευταία λεπτά εκείνου του γύρου και αμφέβαλε αν μπορούσε να ολοκληρώσει τον 15^ο και τελευταίο, ενώ δέχτηκε με απέραντη χαρά τη διακοπή όχι μόνο διότι ήταν ο νικητής αλλά διότι ανακουφίστηκε από την απάνθρωπη ταλαιπωρία. Αμέσως μετά, καθισμένος στο σκαμνί του, πάνω στο ρινγκ προσπαθώντας να πάρει ανάσες ψέλλισε: “Είναι ο καλύτερος πυγμάχος του κόσμου. Μετά από μένα”. Αντίστοιχα ο Frazer δήλωσε: “τον χτύπησα στο κορμί με τέτοια δύναμη, που θα γκρέμιζε πόλη”

Το 1999, το Αμερικανικό καλωδιακό κανάλι ESPN κατέταξε το “Thrilla in Manila” ως το πέμπτο πιο σημαντικό αθλητικό γεγονός του 20ου αιώνα, ενώ όσοι γνωρίζουν από πυγμαχία διατυπώνουν την άποψη ότι υπήρξε ο πιο σημαντικός αγώνας όλων των εποχών.

Ουσιαστικά ήταν εκείνος που έκλεισε και την καριέρα του Frazier. Ακολούθησε μια ήττα από τον Foreman τον Ιούνιο του '76 και μια ισοπαλία αρκετά αργότερα, το ΄81, από τον Cummings. Η απαξιωτική, σχεδόν προσβλητική πρόβλεψη του Ali είχε επαληθευθεί. Eκείνη η συγκρουσιακή τροχιά τους θα κρατούσε για χρόνια, ανάμεσα σε σκληρές τοποθετήσεις του Ali όπου αποκαλούσε τον αντίπαλό του ως: “ελπίδα του λευκού” και“Θείο Τομ” δίνοντας μια φυλετική χροιά στις διαφωνίες τους.

Το 1996 όταν ο Ali υπήρξε ο τελευταίος λαμπαδηδρόμος που άναψε τη φλόγα στους Ολυμπιακούς αγώνες της Ατλάντα, ο Frazier φέρεται δηλώσας σε ένα ρεπόρτερ: “καλύτερα να έπεφτε ο ίδιος στη φωτιά”.

Μόλις το 2009 έπεσαν οι τόνοι, καθώς ο μεν Ali δεν έκανε λόγο για ένα «γορίλα», μα για ένα «σπουδαίο πρωταθλητή», ενώ προχθές δήλωσε πως: “Πάντα θα θυμάμαι τον Joe με σεβασμό και θαυμασμό. Τα συλλυπητήρια μου στην οικογένειά και τους αγαπημένους του”

Το παιδί από το Beaufort της Νότιας Καρολίνα, πήρε τελικά το χρυσό Ολυμπιακό μετάλιο, στέφθηκε παγκόσμιος πρωταθλητής, ενεπλάκη σε μια μάχη ζωής, κέρδισε εκατομμύρια δολάρια, έχασε άλλα τόσα, αφού τον περιγράφουν ως υπέρμετρα γενναιόδωρο, κατέκτησε φήμη και σεβασμό, θέση στην κοινωνία. Έζησε το αμερικάνικο όνειρο, αποτελώντας έναν αστραφτερό πρεσβευτή του. Την Παρασκευή 7 Νοεμβρίου οι τίτλοι τέλους έπεσαν, ο Joe εγκατέλειψε τον μάταιο κόσμο, αλλά δεν θα πάψει ποτέ να είναι smokin', δεν σταματήσει ποτέ να είναι το αντίπαλο δέος του Muhammad Ali, θα παραμείνει στο διηνεκές αναπόσπαστο κομμάτι της αμερικανικής κουλτούρας.

^{αναρτήθηκε και στο ethnos.gr}