Έχει μείνει καλά σφηνωμένο στην μνήμη μου, αυτό που σχολίασε ο Βαλερύ Λεγκάσοφ όταν πέταξε με ελικόπτερο πάνω από τον αντιδραστήρα νο 4 αμέσως μετά την έκρηξη στο πυρηνικό σταθμό του Τσερνόμπιλ προκειμένου να εκτιμήσει το μέγεθος της καταστροφής. Έχοντας τις στιβαρές γνώσεις του ειδικευμένου επιστήμονα και αντικρίζοντας τις γλώσσες φωτιάς βαθιά μέσα στον κατεστραμμένο πυρήνα, αντιλαμβανόμενος τι είχε συμβεί, μουρμούρισε: «το φως του θανάτου».

Το θυμήθηκα πάλι, αντικρίζοντας ότι είχε απομείνει από το πετρόκτιστο οίκημα που υπήρχε ορθό, 124 χρόνια, εκεί απέναντι. Οι φλόγες έφτασαν στον ξυλότυπο της οροφής, την αφάνισαν πέρασαν στο εσωτερικό συνεχίζοντας απτόητες. Από ένα χρονικό σημείο και μετά καταλάγιασαν και δεν ήταν αισθητές στο φως της ημέρας. Μα μόλις έπεσε το σκοτάδι κατέφθασε αυτή η απόκοσμη εικόνα. Η γλυκιά πορτοκαλί ανταύγεια που ξεπηδούσε έξω από τα καμένα παντζούρια και η ελαφρά στήλη καπνού από την χαίνουσα οροφή χανόταν στον νυκτερινό ουρανό. Ήταν το φως της καταστροφής.

Από όλη αυτή την αδιανόητη συμφορά που προέλαυνε ακάθεκτη μπροστά στα ματιά μου για δεκάδες ώρες, που είχε ποτίσει τους πνεύμονες και το δέρμα με την αρρωστημένη μυρωδιά του καμένου, αυτή η ακατοίκητη εδώ και χρόνια οικία προκάλεσε την μεγαλύτερη στεναχώρια. Ίσως γιατί τη θυμόμουν σε καλύτερες εποχές, πιθανόν γιατί ξεχώριζε από τα τσιμέντένια κουτιά, ενδεχομένως διότι  κουβαλούσε μια στενάχωρη ιστορία. Το βράδυ ερχόταν αχώνευτο.

Και θα γινόταν χειρότερο όταν λίγα χιλιόμετρα μακρύτερα από τους τόπους καταστροφής, οι παρέες γελούσαν και χαριεντίζονταν, όντας έξω από τον θόλο του καπνού και τις φλόγες που κατέτρωγαν τα πάντα. Η συλλογικότητα δεν ήταν ποτέ το καλό χαρτί της ανθρωπότητας. Παραμένει η κυρίαρχη αιτία της ανισότητας.

Ότι συνέβη στην Αττική γη στις 12 -13 Αυγούστου, επίσης δεν θα είναι εύκολο να λησμονηθεί. Τούτο δεν αποτελεί κριτική, καταγγελία, κρίση για οποιαδήποτε κρατική υπηρεσία, το κυβερνών κόμμα, υπουργεύοντες ή πρωθυπουργεύοντα, το πολιτικό γίγνεσθαι εν γένει. Ούτως ή άλλως τίποτα δεν αγγίζει την δυναμική του συστήματος που κυλά με μια αδράνεια άνευ προηγουμένου.

Παρεμπιπτόντως ο Βαλερύ Λεγκάσοφ, θα κρεμαστεί στο διαμέρισμά του στη Μόσχα τη δεύτερη επέτειο της καταστροφής. Ο εξέχων ακαδημαϊκός θα αποκατασταθεί οκτώ χρόνια αργότερα.