Με την ευκαιρία της συμπλήρωσης μισού αιώνα από την πτώση της χούντας, η κρατική τηλεόραση επαναπροέβαλε μια σειρά από παραγωγές που είχαν γυριστεί το 1991 και διαπραγματεύονταν την μεταπολιτευτική περίοδο. Την επιμέλεια, την παρουσίαση είχε η Μαρία Ρεζάν και σε κάθε ωριαία εκπομπή, όπου είχε και έναν διακεκριμένο καλεσμένο, ανέλυε κάθε έτος ξεχωριστά.

Έτσι μετά την εκπομπή για το 1982, όπου η Βάσω Παπανδρέου είδε και σχολίασε τε συμβάντα εκείνης της χρονιάς, προσκεκλημένος ήταν ο Γιάννης Μαρίνος, η επι δεκαετίες η ηγετική μορφή του Οικονομικού Ταχυδρόμου του Δ.Ο. Λ. Στα μέσα της δεκαετίας του ’80 προσπαθούσα, ενίοτε επί ματαίω, να αφομοιώσω την αυστηρή γλώσσα της αρθρογραφίας του, ένιωθα την αντιπάθειά του για οτιδήποτε πράσινο ή κόκκινο και αντιλαμβανόμουν μια σχολαστική, εμπεδωμένη άποψη. Υποθέτω ότι σε αναγνώστες κάτω των τριάντα ετών, τότε, είχε μικρή απήχηση.

Στα 85 του χρόνια, το 2018, κατόπιν παραινέσεων γνωστών και φίλων συνέγραψε ένα ευχάριστο, καλοδουλεμένο πόνημα για τις ιδιαίτερες, προσωπικές στιγμές που έζησε με τρεις σημαντικούς ηγέτες ισχυρών  πολιτικών σχηματισμών. Δυο από αυτούς είχαν και την ευθύνη της διακυβέρνησης του τόπου επί μακρόν. Ήταν οι Κ. Καραμανλής, Α. Παπανδρέου, Χ. Φλωράκης.

Για όσους έζησαν συνειδητά εκείνη την μεταπολιτευτική περίοδο, η έκδοση αποτελεί άλλο ένα χρήσιμο εργαλείο ακριβέστερης αξιολόγησης, ερμηνείας και αντίληψης, μέσα από τα γραφόμενα και τις προσεγγίσεις του συγγραφέα με τους πρωταγωνιστές της πολιτικής σκηνής. Ο οποίος συγγραφέας δεν ήταν γνωστός για το μειλίχιο ή ευπροσήγορο ύφος του.

Ο, μετά την παρισινή περίοδό του, Καραμανλής έχοντας υποστεί  το φινίρισμα της επιπλέον καλλιέργειας, αλλά παραμένοντας κατ’ ουσίαν μια φυσιογνωμία που δεν ανεχόταν να χάσει ούτε στο τάβλι, ή στο γκολφ, που επιθυμούσε τον πληθυντικό και την προσφώνηση «κ. πρόεδρε» ακόμα και από συγγενείς του. Είχε την επί πλέον τη σοφία των χρόνων, έχοντας απολέσει, σε κάποιο βαθμό, τις ορμές της νιότης του, πολέμησε για τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της χώρας και παρέμεινε δυσπρόσιτος, ηγεμονικός, κυρίαρχος.

Για τον Ανδρέα, ο συγγραφεύς συνομολογεί αυτά που λίγο ή πολύ έχουν γίνει γνωστά τόσο από φίλιες όσο και από αντίθετες καταθέσεις. Ήταν μια γοητευτική προσωπικότητα, με εγγενή ευγένεια, με ευχέρεια λόγου, με ενδιαφέροντα και γνώσεις, που εύκολα αιχμαλώτιζε τον συνομιλητή. Ταυτόχρονα όμως τον σημάδευε η ιδιότητα, αλλά να σκέφτεται, άλλα να υπόσχεται και άλλα να πράττει. Η πολιτική του σταδιοδρομία, το κομματικό του δημιούργημα, η άνοδος στην εξουσία, οι περιπέτειες της προσωπικής του ζωής το καταμαρτυρούν.

Ο Χαρίλαος Φλωράκης, ιστορικό στέλεχος του Κ.Κ.Ε. βαφτισμένος στην αντάρα του Εμφυλίου είχε την πολυτέλεια να κριθεί μόνον ως επί κεφαλής του κόμματος. Γήινος, με έντονο το λαϊκό και επαρχιακό στοιχείο μέσα του, μέλος του κοινοβουλίου επί 20ετία, φυλακισμένος ή εκτοπισμένος, νωρίτερα, για άλλα 17 χρόνια δοκιμάστηκε ιδιαιτέρως ιδεολογικά τόσο με την συγκυβέρνηση του Συνασπισμού με την Ν.Δ., όσο και την κατάρρευση του υπαρκτού και την διάλυση της Σ.Ε. η οποία ήταν κάτι σαν το ιερό δισκοπότηρο για τους συνεπείς κομμουνιστές. Οι συζητήσεις του με τον συγγραφέα υπήρξαν ενδιαφέρουσες, αν όχι αποκαλυπτικές.

Μέσα από τον ρέοντα, πλούσιο λόγο του Γ. Μ. δεν κρύβονται οι αντιπάθειές του, που εκφράζονται κόσμια μεν, αλλά με σφοδρή κριτική ή δόσεις ειρωνείας. Σχεδόν πάντα οι στόχοι του βρίσκονται αριστερότερα της Ν.Δ. είτε στο κομματικό μηχανισμό του Πα.Σο.Κ., είτε στην περίοδο κυβέρνησης του Συν.Ριζ.Α.

Χαρακτηριστική η αναφορά για τον πρωθυπουργεύοντα Σημίτη όστις επιχείρησε την απόλυση του Γ.Μ. από τον Δ.Ο.Λ. για την κριτική που του ασκούσε ο συγγραφεύς, αντίθετα ο Παπανδρέου αν και αποδέκτης σκληρότερης κριτικής υπήρξε απέναντί του θεσμικός. Τα πυρά του συγγραφέως, δέχτηκαν και η τελευταία σύζυγος του Ανδρέα και κατά μείζονα λόγο ο Αλέξης Τσίπρας.

Δεν είμαι σε θέση να προβλέψω, πόσοι από τους τριαντάρηδες της δεκαετίας του ’80, που δεν ελκύονταν από τα γραφόμενά του, παρέμειναν πιστοί σε αυτή την προτίμησή τους ή ανένηψαν, τείνω όμως να πιστέψω, ότι θα ήταν χρήσιμο σε εκείνους τους 30άρηδες να σκύψουν στις σελίδες του βιβλίου. Τυγχάνω εις εξ αυτών.